Jełowicki. Polskość jest w nas #12 (ost.) | Dwaj przyjaciele

Artur Hanula / 15.04.2021

Aleksander Jełowicki, oryginał fotografii ok. 1873 r, odbitka z ok. 1920 r. (modyfikacja), wikimedia (domena publiczna); Płaskorzeźba Cypriana Kamila Norwida w Katedrze na Wawelu, Autorstwa Original uploader was Chepry at pl.wikipedia - Transferred from pl.wikipedia; transferred to Commons by User:Żbiczek using CommonsHelper., CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8309911

Przebyliśmy już właściwie całą drogę, podczas której przyglądaliśmy się poszczególnym etapom życia pierwszego rektora Polskiej Misji Katolickiej we Francji – ks. Aleksandra Jełowickiego. 15 kwietnia 2021 r. przypada 144. rocznica jego śmierci. Z tej okazji publikujemy ostatni odcinek tej serii – specjalny. Jest on poświęcony przyjaźni ks. Jełowickiego i Cypriana Kamila Norwida.

Jednym z czynników, które bodaj najbardziej łączyły pierwszego rektora PMK z wielkim poetą, była miłość do Ojczyzny. Obaj tęsknili za wolnym krajem, obaj cierpieli, obaj darzyli szacunkiem “polskiego” papieża Piusa IX (był znany z przychylności dla Polaków), obaj bardzo cenili język polski; obaj wreszcie pisali wiersze, choć oczywiście na tym gruncie mistrzem był Norwid. Wspierali się. Jełowicki otaczał Norwida także opieką duszpasterską.

A co do relacji łączących Jełowickiego i Norwida z Piusem IX warto wspomnieć, że w dużej mierze dzięki ich interwencji papież zarządził publiczne modlitwy o powodzenie Powstania Styczniowego. Żaden król ani książę nie zdobył się na podobny krok. A zatem tylko papież oficjalnie poparł buntowników w walce z okupantem. Na podobną postawę głowy Kościoła trzeba było czekać do czasów papieża z Polski – Jana Pawła II. Odniesienia do Piusa IX oczywiście znajdziemy w dziełach Cypriana Kamila.

Papież Pius IX wydala posła rosyjskiego Feliksa von Meyendorffa za zniewagę religii katolickiej, wikimedia (domena publiczna)

Cyprian Kamil nie należał do osób, które łatwo uzewnętrzniały swoje odczucia; bał się, że zostanie zraniony. Przy ks. Aleksandrze znikała jednak bariera i przed nim poeta otwierał swoje serca w rozmowach i listach.

Warto pamiętać, że w kwietniu 1852 r. Cyprian Kamil zadedykował Jełowickiemu utwór pt. “Do Najświętszej Panny Maryi Litania”. Ukazał się w “Tygodniku Katolickim”.

Cyprian Norwid, wikimedia (domaine public)

Z kolei to, co chyba najbardziej różniło naszych bohaterów, to realizacja własnego powołania w codzienności. Rektor PMK jak dobrze wiemy z poprzednich odcinków serii był wielkim człowiekiem czynu, natomiast Norwid działał na płaszczyźnie słowa pisanego.

Na krótko przed śmiercią ks. Aleksander zorganizował Cyprianowi Kamilowi możliwość pobytu w Zakładzie św. Kazimierza w Paryżu (był członkiem jego Rady Administracyjnej). Stary i schorowany Norwid zamieszkał tam w lutym 1877 r. Był skromny, nie chciał żadnej jałmużny od ks. Jełowickiego.

Kaplica Zakładu św. Kazimierza w Paryżu 13. oraz epitafium Cypriana Norwida – replika płaskorzeźby prof. Cz. Dźwigaja z wawelskiej Krypty Wieszczów – odsłonięte w kaplicy Zakładu jesienią 2001 r., fot. polskiFR/AH (XI 2019)

Po śmierci pierwszego rektora PMK opiekę nad Norwidem przejął krewny zmarłego – Teodor Jełowicki. Gdy z kolei odszedł z tego świata Norwid 23 maja 1883 r. Teodor w znaczący sposób zajmował się organizowaniem uroczystości pogrzebowych; opłacił także koszty pochowku.

Św. Stanisław Kostka z Dzieciątkiem; obraz prawdopodobnie autorstwa Cypriana Kamila Norwida, fot. polskiFR/AH (XI 2019)

Kończąc serię naszych kilkunastu spotkań z osobą ks. Jełowickiego, podobnie jak w poprzednich odsłonach, zachęcamy do sięgnięcia po książkę: J. Klechta, “Powstaniec. Tułacz. Kapłan. Ks. Aleksander Jełowicki (1804-1877) pierwszy rektor Polskiej Misji Katolickiej we Francji”, Polska Misja Katolicka we Francji, Paryż 2004. Z niej pochodziły cytaty wykorzystywane w poszczególnych odcinkach. Tam można znaleźć zestaw listów Norwida do Jełowickiego i Jełowickiego do Norwida. Są tam też listy duchowe ks. Aleksandra, których fragmentom poświęciliśmy odrębną serię wielkopostną. Generalnie książka zawiera o wiele więcej informacji niż te, którymi zajmowaliśmy się w serii “Jełowicki. Polskość jest w nas”. Poza tym poszczególne wątki są tam rozwinięte, a także wzbogacone licznymi cytatami.

Obraz Matka Boska z Dzieciątkiem; obraz Cypriana Kamila Norwida, fot. polskiFR/AH (XI 2019)

A na koniec serii zajrzyjmy do utworu Norwida, dedykowanego ks. Jełowickiemu jako “upominek wdzięczności”, o którym wyżej wspomnieliśmy. Chodzi o “Do Najświętszej Panny Maryi Litanię”. Oto fragment (pisownia oryginalna; źródło: książka J. Klechty), który niech stanowi puentę naszych spotkań i wyrazy szacunku pod adresem wybitnego Polaka, jakim był ks. Aleksander:

O! jakże życia - niemowlęctwo długie,
Gdzie udział Matki zerwany;
O! czymże uczuć - niemowlęctwo drugie
Bez dobrej rady siostrzanej...
Czym przepaść czasu bez Epoki działu,
Myśl, skończonemu niedostępna ciału,
Zegar bez godzin, co do serca biją,
Jakoby nucąc: "Nie jesteście sami",
Czym ja bez nie ja?... o Święta Maryjo,
Módl się za nami...

Dziękujemy serdecznie wszystkim, którzy śledzili tę serię. Wierzymy, że przyczyniła się ona choć trochę do lepszego poznania postaci ks. Aleksandra Jełowickiego.

KONIEC

Prawie…

Zachęcamy do osobistego zgłębiania wiedzy na temat pierwszego rektora Polskiej Misji Katolickiej we Francji, który zapewne zagości na portalu przy innych okazjach.

Czytaj też:

O ks. Jełowickim:

Jełowicki. Polskość jest w nas #11 | U celu >>>

Jełowicki. Polskość jest w nas #10 | Za sterami PMK >>>

Jełowicki. Polskość jest w nas #9 | Zmartwychwstaniec >>>

Jełowicki. Polskość jest w nas #8 | Wielka misja młodego kapłana >>>

Jełowicki. Polskość jest w nas #7 | Król paryskiej widowni >>>

Jełowicki. Polskość jest w nas #6 | Ostrze literatury >>>

Jełowicki. Polskość jest w nas #5 | Ora et labora >>>

Jełowicki. Polskość jest w nas #4 | Im dalej w noc, tym bliżej poranka >>>

Jełowicki. Polskość jest w nas #3 | Wielkie nadzieje, wielkie tragedie >>>

Jełowicki. Polskość jest w nas #2 | Rozterki młodego Aleksandra >>>