100-lecie parafii w Marles-les-Mines – historia polskości na północy Francji

O. Wiesław Safian OMI / TS / AH / 25.09.2021

Północ Francji to jeden z jej zakątków, gdzie polskość ma swoją szczególną i bardzo bogatą historię. W dniach 10-12 września br. potomkowie Polaków przybyłych przed laty do Marles-les-Mines świętowali 100-lecie istnienia tej parafii. Uroczystościom przewodniczyli rektor Polskiej Misji Katolickiej we Francji ks. Bogusław Brzyś oraz wicerektor ks. dr prał. Krystian Gawron. O. Wiesław Safian OMI, opiekujący się tą wspólnotą, opowiedział specjalnie dla naszych czytelników o tej szczególnej uroczystości i miejscu.

Uroczystość 100-lecia naszej parafii rozpoczęła się małą i kameralną wystawą na temat jej jubileuszu w muzeum górnictwa w Marles-les-Mines, razem z miejscowym merostwem. Tam mieliśmy wystawę kilku tablic ze zdjęciami przedstawiającymi, jak to było kiedyś i jak wyglądało codzienne życie Polaków w parafii. Zgromadziło się nas tam w muzeum ok. 30 osób.

W drugim dniu uroczystości w Marles-les-Mines sprawowana była Msza św., której przewodniczył ks. dr prał. Krystian Gawron, wicerektor PMK we Francji. Na tej Eucharystii zgromadziło się również kilkadziesiąt osób, bo nasza polska parafia jest już nieduża.

Niedzielnej uroczystości jubileuszowej 100-lecia polskiej parafii przewodniczył ks. Bogusław Brzyś, rektor PMK we Francji i przyszło nas dużo więcej na liturgię niż zazwyczaj, bo ponad 2/3 kościoła parafialnego było zajęte. Warto tu wspomnieć, iż została także wmurowana w kościele tablica pamiątkowa z okazji 100-lecie parafii w Marles-les-Mines. Po liturgicznej uroczystości w polskim kościele wszyscy udaliśmy się na wspólny posiłek.

Sytuacja miejscowych Polaków

Polaków – takich na 100 proc. – nie mamy. Na północy Francji nie ma już dopływu nowej polskiej emigracji. Obecnie żyje tutaj trzecie pokolenie tych, którzy tu przyszli za chlebem w latach 20. ubiegłego wieku. Mamy osoby mające ok. 80 czy 90 lat, pamiętające swoich rodziców, którzy tu się osiedlili. W naszej polskiej parafii sytuacja tak bardzo się zmieniła na przestrzeni wielu lat, że właściwie można dziś powiedzieć – 3/4 naszej liturgii jest w języku francuskim, cała katecheza parafialna też jest po francusku. Uznaliśmy więc, że musi być tu jakaś wzajemna spójność w tym wszystkim. Są oczywiście elementy polskie takie jak jedno niedzielne czytanie, modlitwa powszechna czy śpiewy podczas Eucharystii. Większość liturgii jest oczywiście prowadzona po francusku. Muszę tu powiedzieć, iż przychodzi do nas, do kościoła spora grupa Francuzów, dlatego o tym również musimy pamiętać. Niektórzy Francuzi bardzo mocno zżyli się z Polakami tam mieszkającymi, a nawet mogę powiedzieć, że bardzo się z naszymi rodakami utożsamiają, przychodząc do polskiego kościoła.

Ważne wydarzenia i praca księży na przestrzeni tychże lat

Piękne świadectwo pracy duszpasterskiej tamtych minionych lat dał ks. Józef Kuroczycki, które możemy przeczytać (w języku francuskim) w jego napisanym liście z okazji tego pięknego jubileuszu Polaków w Marles-les-Mines.

Mes Chers Amis,

Un grand merci pour l’invitation à cette belle et exceptionnelle fête de cent ans de la paroisse

polonaise à Marles-Calonne-Auchel. Cette église saint Stanislas a été construite par la

Direction des mines spécialement pour les mineurs polonais qui étaient nombreux. Ils étaient 50 pour cent de la population local et à l’époque Marle les Mines ou Calonne Ricouart comptaient 12 mille habitants.

Je suis l’ancien de cette paroisse où, je suis venu en 1964 jusqu’a 1992. En 1964 nous avons été trois prêtres: père Pakula comme le curé, père Léon Malycha et moi-même. Plus de 12 mille fideles venaient à saint Stanislas de Marles, Calonne, Auchel, Cauchy, Lapignoy, La Clarence… Plusieurs messe le dimanche et kolenda pendant deux à trois mois. Selons les statistiques il y-avait dans la paroisse de centaine des baptêmes, des mariages et une vingtaine des associations locales.

Beaucoup des oblats étaient à saint Stanislas, au font de l’église vous avez le panneau des curé ceux qui ont ,mais marqué de leurs présence c’est père Joseph Pakula comme l’organisateur de la paroisse. Les grands événements c’est la télévision “Le jour du Seigneur”, la radio RTL, la transmission de la messe de Rome pou l’inauguration du pontificat de Jean Paul II, la fête de millenium (mille ans du baptême de la Pologne) organisé pour la diocèse, présidé par l’évêque d’Arras. La fête a été tellement réussie, que spontanément en souvenir a été crée le choral Millenium (…).

Père Pakula construit aussi la salle Polonia ou les gens venaient pour les théâtres, les concerts les conférences, les repas, les bals et les enfants pour le catéchisme. Dans cette salle nous avons eu le journal télévisé du TF1 midi et soir après l’état de guerre en Pologne en 1981. Marles Mines a été choisi, parce que les Français disaient que c’est une Petite Pologne.

Père Pakula a eu cette sagesse qu’il a eu commencé le catéchisme pour les enfants de familles

polonaises en français à cause de faible polonais chez les enfants. Il était le premier. Plus tard les autre paroisses polonaises ont suivi cet exemple.

Père Pakula dirigeait longtemps le village de vacances Stella Maris sur la Cote d’Opale et nombreux paroissiens y travaillent pendant trois mois.

Un autre prêtre qui a marqué de sa présence ra paroisse c’est le père Edward Grzybek, qui a rénové l’église. Et aussi le père Jan Domanski par son original travail pastoral.

Les beaux vitraux de cette église c’est l’œuvre du père bénédictin polonais, la croix du sculteur-artiste Waldemar Wesolowski de Cracovie, le tabernacle d’architecte Andrzej Kulesza de Vaudricourt.

A la fin je vais dire que nous avons toujours en bons rapports avec les maire de Marles Mines et Calonne Ricouart, surtout le maire Delcourt. Il ne me reste que vous souhaiter la bonne fête de cette journée mémorable.

père J. Kuroczycki

Księża Oblaci są więc w tej parafii od 1946 r. (była krótka przerwa, kiedy pracował tutaj ks. Szczepan Biernacki MSF).

Warto jednak także wspomnieć, że kościół parafialny dzięki postawie wielu wspaniałych parafian był pięknie odnowiony w drewnie – była to, jak na ówczesne czasy, duża i poważna inwestycja. Dzisiaj możemy dostrzec piękno naszej polskiej świątyni przypominającej swoją architekturą rzeczywistość kopalnianą żyjących tu przed laty Polaków.

Galeria zdjęć z jubileuszu 100-lecia (dzięki uprzejmości ks. Wiesława Safiana OMI; autor: Pierre Tanghe)

11 września 2021