Ziemia Święta. Przewodnik po Izraelu, Synaju i Jordanii śladami starożytności

fot. Dariusz Długosz, pixabay.com

Dla wielu osób podróż do Ziemi Świętej to niezwykła możliwość pielgrzymowania po ziemskich śladach Jezusa z Nazaretu i duchowe przeżycie kontaktu z niezwykłym miejscem narodzin dwóch wielkich religii monoteistycznych, judaizmu i chrześcijaństwa, które tworzą podwaliny naszej cywilizacji judeochrześcijańskiej . W tym kontekście dzieje Ziemi Świętej są realnym i unikalnym odzwierciedleniem historii ludzkości. W Polsce dostępnych jest kilka przewodników, ale, nakładem kieleckiego wydawnictwa „Jedność”, zasłużonego na polskim rynku w edycji literatury i albumów sakralno-religijnych, ukazało się drugie i poprawione wydanie pięknej publikacji pt. „Ziemia Święta. Przewodnik po Izraelu, Synaju i Jordanii śladami starożytności”. Oryginalne wydanie oficyny “White Star Publishers” pt. “The Holy Land. Archaeological guide to Israel, Sinai and Jordan”, autorstwa Fabio Bourbona i Enrico Lavagno, zostało udostępnione polskiemu czytelnikowi pod redakcją ks. dra Jana Nowaka w dobrym tłumaczeniu Sławomira Stodulskiego i naprawdę pięknej edycji poligraficznej!

#NowościBiblistykiWPolsce

Dedykacja: Dla Reginy ze wspomnieniem naszej pięknej podróży i pielgrzymowania do Ziemi Świętej…

W historii ludzkości ten niewielki obszar, zwany od czasów pierwszego rzymskiego cesarza chrześcijańskiego Konstantyna Wielkiego (IV wiek) Ziemią Świętą, stanowi niewątpliwy fenomen. Ów zachodni skrawek Bliskiego Wschodu, położony między rzeką Jordan a wybrzeżem Morza Śródziemnego o długości ok. 300 i szerokości do 80 kilometrów, stanowił bowiem teatr nadzwyczajnych wydarzeń w dziejach świata. Historia świata na terenie starożytnego biblijnego Półksiężyca, obszaru wydarzeń epoki Starego i Nowego Testamentu, to przecież także znacząca część przeszłości starożytnego Egiptu i Mezopotamii, dwóch najstarszych cywilizacji w dorzeczu Nilu oraz Tygrysu i Eufratu, ale także czasów Cesarstwa Rzymskiego, wypraw krzyżowych i podboju Bliskiego Wschodu przez Arabów i Imperium Osmańskie. A warto tutaj nadto podkreślić, że historycy i paleontolodzy podkreślają również, że obszar Ziemi Świętej, czyli Palestyny i Izraela, to pierwszy krąg cywilizacji prehistorycznych, gdzie pierwotni ludzie postawili stopę opuszczając kolebkę ludzkości w Afryce!

Innym unikalnym fenomenem Ziemi Świętej jest proces ustawicznej wymiany kultur z racji licznych i ustawicznych podbojów i migracji. I tak z lotu ptaka obserwujemy, że najstarszą ludność pochodzenia Kananejskiego, podbili Filistyni, którzy z kolei ulegli najazdowi Izraelitów po wyjściu z Egiptu. Ziemię tę okupowali także Egipcjanie i Hetyci. Dalej północne królestwo Izraela uległo podbojowi Asyrii, a południowa Judea padła łupem Babilonii. Palestyna była później okupowana od VI w. p.n. Chr. przez Persję, Macedonię, Rzym, Arabów i Turków i wreszcie Anglików aż po XX wiek. Jednak tym co absolutnie wyróżnia i uzasadnia miano Ziemi Świętej jest fakt narodzin w świecie owego politeizmu nowej religii, kultu monoteistycznego, wiary w jedynego Boga! Miliony ludzi utożsamiało i w przeszłości i dziś ten niewielki skrawek Bliskiego Wschodu z „Ziemią Świętą”. I nie bez powodu wpływ miała także geograficzna rzeźba Palestyny i Izraela, która niewątpliwie skłaniała ludzkość do wiary w jedynego Stwórcę tej ziemi „mlekiem i miodem płynącej”. Warto więc odbyć wędrówkę do Ziemi Świętej, aby właśnie dotrzeć do korzeni naszej europejskiej cywilizacji, judeochrześcijańskiej.

Ponadto prezentowany tu przewodnik „Ziemia Święta” pozwala nam poznać niezwykłe bogactwo archeologii, której nagromadzone przez wieki warstwy są odbiciem dziejów świata, stąd UNESCO wpisało na listę światowego dziedzictwa kultury liczne zabytki, m.in.: Masada i Akko w 2001 r., Megiddo, Chasor, Mamszit, Beer  Szeba w 2005 r. Dla polskich pielgrzymów i turystów jest to więc niepowtarzalną okazją do podążania śladami Starego i Nowego Testamentu, a oficyna „Jedność” dostarczyła nam niezbędną busolę do lepszego zrozumienia i poznania bogactwa materialnego i duchowego Ziemi Świętej. W okresie adwentu to może być wspaniały prezent na Gwiazdkę!

Przewodnik rozpoczyna zwięzły i klarowny rys historyczny Ziemi Świętej (str. 7-15), najpierw od epoki kamiennej do epoki żelaza, a następnie poznajemy dla epoki starożytnej okres perski (538-332 p.n.Ch.), dalej  jest okres hellenistyczny  (332- 37 p.n.Ch) i rzymski (37 p.n.Ch.-324 po Ch.), bizantyjski (324-640), czasy podboju arabskiego (640-1099). W średniowieczu nastąpił okres wypraw krzyżowych (1099-1291), a czasy nowożytne to okres panowania Mameluków (1291-1517) i dalej okres rządów ottomańskich (1517-1917). Wprowadzenie do dziejów Ziemi Świętej kończy się krótką prezentacją czasów współczesnych.  Pierwsza część Przewodnika jest poświęcona Jerozolimie (str. 16-77) i tu nasza wędrówka rozpoczyna się na Starym Mieście, gdzie poznajemy 12 bram miejskich i Cytadelę, i cztery dzielnice (Ormiańska, Żydowska, Chrześcijańska i Muzułmańska) oraz Wzgórze Świątyni i Meczety (Kopuła na Skale i Al-Aksa). Z kolei spacer po Jerozolimie kieruje się do Bazyliki Grobu Pańskiego i poza Mury miasta (Góra Oliwna, Dolina Cedronu, Miasto Dawida i Góra Syjon). Na Zachodzie zwiedzamy Muzeum Izraela z Sanktuarium Księgi, gdzie można zobaczyć najstarsze znane  rękopisy biblijne z Qumrân i liczne zabytki archeologii biblijnej oraz Wzgórze Pamięci z siedzibą Instytutu Yad Vaszem ku pamięci tragedii  Ofiar Holokaustu z okresu II wojny światowej.

Dalsza logiczna i klarowna struktura Przewodnika składa się z trzech zasadniczych części. Pierwsza z nich, „Od Jerycha do Chasor – podróż na północ Izraela” (str. 78- 139) prowadzi nas ważnym szlakiem począwszy od miasta Jozuego, Jerycha, poprzez klasztor św. Jerzego, Bet Szean, pole bitwy dobra ze złem w Megiddo. Na naszej drodze jest dalej Cezarea, port Heroda Wielkiego, port Fenicjan w Dor, Nazaret i dom Jezusa i znana nekropola żydowska w Bet Szearim oraz Seforis z pięknymi mozaikami, Tyberiada, centrum nauki żydowskiej, czy Tabga, miejsce cudu Jezusa i Kafarnaum, miasto św. Piotra. Poznajemy także Meron, miasto żydowskiej księgi Zohar i Safed, centrum Kabały. Są tu również piękne zabytki średniowiecza jak Akka, miasto Krzyżowców i Zamek Krzyżacki w Montfort. Część kończy się prezentacją Chasor, miasta Kananejczyków, pierwotnej ludności Palestyny.

Część druga, „Od Mar Saby do Timny – podróż na południe Izraela” (str. 140-178) zaczyna się zwiedzaniem pustynnego klasztoru w Mar Saba, i następnie wizytą w Qumrân, gdzie odkryto w latach 1949-1957 najstarsze zwoje Biblii i w En Gedi, oazę życia nad Morzem Martwym. Dalej nasza podróż dociera do Herodion, pustynnej twierdzy króla Heroda i do jego rodzinnego miasta Aszkelonu. Betlejem, miejsce narodzin Jezusa, stanowi tutaj najważniejszy etap wizyty, podobnie jak ujrzenie cysterny św. Heleny w Ramla czy miasta św. Jerzego w Liddzie. Interesująca jest także wizyta w mieście jaskiń, Bet Guwrin, a zapewne wielkie wrażenie zrobi też wizyta w twierdzy na Masadzie, symbolu opory Żydów wobec Rzymu oraz w Beer Szewa przy studni Abrahama. Na południu warto także odwiedzić Mamszit, miasto Nabatejczyków oraz najstarsze na świecie kopalnie w Timnie.

Ostatnia część, „Klasztor św. Katarzyny i Góra Synaj, czyli wędrówka śladami Mojżesza” (str. 180-223) ukazuje nam wspaniały Klasztor św. Katarzyny na południu Synaju z Krzewem Gorejącym, gdzie Bóg objawił się Mojżeszowi, który otrzymał na Synaju Tablice Dekalogu. Następnie zwiedzamy w Jordanii piękną Petrę, unikalne miasto Nabatejczyków wykute w skale oraz ruiny wielkiego zamku Krzyżowców w Kerak i Madabę z piękną mozaiką Ziemi Świętej. Wizyta kończy się na Górze Nebo, skąd Mojżesz ujrzał Ziemię Świętą po wyjściu z Egiptu i wędrówce po Synaju. W Jordanii należy ponadto zwiedzić piękne miasta jak Amman i Geraza oraz Pella, gdzie schronili się pierwsi chrześcijanie po zburzeniu i spaleniu  Świątyni w Jerozolimie przez Rzymian w I wieku.

Czytelnik dysponuje na końcu Przewodnika użytecznym Słowniczkiem (str.224-225), który pomoże lepiej zrozumieć niektóre słowa i nazwy własne imion, miejsc i pojęć z archeologii i sztuki. Pomocne okażą się zapewne również Bibliografia i Indeks (str. 225-229). Prezentowany tu Przewodnik opowiada pięknie i z pasją o niezwykle fascynujących miejscach pamięci i historii w Ziemi Świętej, od Jerozolimy do Petry. Bardzo klarownym opisom tych miejsc, które ujęto w krótkich rozdziałach odpowiadających poszczególnym regionom geograficznym współczesnej Palestyny, Izraela i Jordanii, towarzyszą piękne kolorowe fotografie zabytków, rysunki, plany twierdz i zamków, czy urbanistyki starożytnych miast Ziemi Świętej. Gorąco zachęcam do pięknej podróży po Ziemi Świętej.

 

czytaj też:

Patmos Wyspa św. Jana Apostoła, czyli Wyspa Apokalipsy >>>

Świat Biblii, czyli ostatnie rewelacje o rękopisach znad Morza Martwego w Khirbet Qumrân >>>

Rewelacyjne odkrycia rękopisów znad Morza Martwego, czyli nowości archeologii biblijnej >>>

„Kraina soli, balsamu i zwojów”, czyli rzecz o Morzu Martwym >>>

Biblia w Qumrân, czyli raz jeszcze o najstarszych rękopisach Pisma Świętego >>>

Czy chrześcijaństwo to udany essenizm? >>>

Teksty z Pustyni Judzkiej, czyli reinterpretacja biblijnej postaci Melchizedeka w rękopisach z Qumrân >>>

Jedna odpowiedź do “Ziemia Święta. Przewodnik po Izraelu, Synaju i Jordanii śladami starożytności”

1. RAJi pisze:

   29.11.2022 o 16:45

   To wspaniała publikacja i doskonała rekomendacja. Każdy, kto nie podróżował po Ziemi Świętej może choć przez chwilę dotknąć historii i specyfiki tego regionu świata. Zapewne dzięki tej recenzji niejeden z nas sięgnie po ten przewodnik a może zapuści się w tamte rejony.