Judaizm, czyli historia religii i kultury naszych starszych Braci w wierze…
fot. dzięki uprzejmości Dariusza Długosza z Luwru
Mija 35 lat od historycznej wizyty Jana Pawła II w rzymskiej synagodze w kwietniu 1986 r. Opiniotwórcze środowiska żydowskie i Watykan zgodnie podkreślają, że ten gest otwarcia Kościoła w czasach Pontyfikatu Polskiego Papieża zupełnie zmienił relacje katolicko-żydowskie. Znamienne jest, że właśnie w czasie tej wizyty Papież-Polak wypowiedział słynne słowa, nazywając żydów „starszymi braćmi w wierze”. Warto także przypomnieć, że ów historyczny gest Jana Pawła II kontynuowali jego następcy. Benedykt XVI odwiedził rzymską synagogę 17 stycznia 2010 r., a Franciszek sześć lat później. Czy jednak przeciętny katolik posiada niezbędną wiedzę o religii i kulturze Narodu Wybranego, który pozostawił cywilizacji biblijny skarbiec Starego Testamentu, bez którego trudno zrozumieć Nowy Testament, jako dzieło zbawcze Jezusa z Nazaretu i wczesnego Kościoła. Niedzielna liturgia Słowa w trakcie Mszy św. zazwyczaj rozpoczyna się czytaniem Pisma Świętego Starego Testamentu, który jest rdzeniem Biblii Hebrajskiej i kultury żydowskiej od ponad trzech tysięcy lat.
Z tego względu pragnę polecić gorąco lektury dwóch nowych publikacji znanego francuskiego Wydawnictwa Eyrolles. Pierwsza z nich pt. “Le Judaïsme. Histoire, fondements et pratiques de la religion juive” (“Judaizm. Historia, podstawy i praktyki religii żydowskiej”), której autorem jest Quentin LUDWIG, francuski badacz i autor licznych prac. Druga publikacja pt. “La Torah expliquée. Le contexte, les valeurs et actualité du texte” ( “Tora objaśniona. Kontekst, zalety i aktualność tekstu), autorstwa Pilippe’a HADDADA, żydowskiego rabina z Unii liberalnych Izraelitów we Francji. Lektura obu książek pozwoli zapewne pogłębić swoją wiedzę o judaizmie i zrewidować wiele stereotypów o religii żydowskiej. Nie zapominajmy, że z biblijnego judaizmu wyrasta w I wieku chrześcijaństwo, Jezus z Nazaretu i Jego Bliscy oraz pierwsi Apostołowie Kościoła!
Pierwsza publikacja “Judaizm…”, autorstwa Quentina LUDWIGA stanowi znakomity leksykon biblijnego judaizmu i napisana jest przystępnie, aby móc zrozumieć meandry często „obcej” religii i kultury żydowskiej oraz nauki zawartej w traktacie religijnym Talmudzie, będącym objaśnieniem Biblii (Tory) przez uczonych w Prawie dla wszystkich wierzących. Już we wprowadzeniu (str. 9-22), Autor wyjaśnia pokrótce dzieje narodu żydowskiego w starożytności, kiedy powstały podstawy Biblii i religii żydowskiej. Na początku Q. Ludwig klarownie definiuje różne pojęcia dotyczące nazwy Ziemi Świętej (Kanaan, Izrael, Juda, Judea, Palestyna), jak i narodu żydowskiego (Hebrajczycy, Izraelici, Judejczycy, Żydzi) i przypomina różne postacie biblijne od Adama i Ewy poprzez Noego i biblijnych Patriarchów Mojżesza, Izaaka i Jakuba aż po wielkich władców królestwa Izraela, Saula, Dawida i Salomona.
Dalsza część książki to nowoczesny leksykon religii i kultury żydowskiej, czyli biblijnego judaizmu (str. 23-260). Poznajemy praktyki i liturgię synagogalną (Bar mitzvah, kalendarz i święta żydowskie, szabat, obrzezanie), oraz liczne pojęcia biblijno-religijne (Dekalog, diaspora, halakha, hasydyzm, kabała). Interesującym dopełnieniem są także hasła dotyczące relacji cywilizacji judeo-chrześcijańskich, wyjaśnia kto jest uważny za Żyda, i dokonuje charakterystyki biblijnych języków żydowskich (hebrajski, aramejski, arabski, jidysz). Wielu z nas zaciekawi z pewnością tematyka statusu rabina w gminie żydowskiej, synagogi, Talmudu, czyli żydowskiego Prawa, Sanhedrynu, oraz sfery seksualności, małżeństwa i rozwodu, rodzicielstwa, czy stosunku judaizmu do przerywania ciąży, czy homoseksualizmu. Autor proponuje w dodatku interesujący słowniczek imion, nazw i pojęć biblijnych (str.261-268) i bibliografię (str. 269-271) oraz pomocniczy indeks. Jestem przekonany, że lektura tej pracy pozwoli licznym polskim katolikom lepiej i głębiej zrozumieć wartość biblijnego judaizmu oraz co tutaj bardzo ważne – dlaczego nasz Polski Papież, Jan Paweł II nazwał żydów “naszymi starszymi braćmi w wierze”.
Druga publikacja Philippe’a HADDADA dopełnia ten obraz judaizmu skupiając się na jego sednie, czyli Biblii Żydowskiej, zwanym po hebrajsku TaNaKh. A przecież pierwsza część Biblii Starego Testamentu, Pięcioksiąg (hebrajskie Tora), fundamentalny tekst dla cywilizacji judeo-chrześcijańskiej, jest także podstawą Nowego Testamentu, a więc religii i kultury chrześcijańskiej. Zatem istnieje tu żywotny pomost między biblijnym judaizmem i chrześcijaństwem. Dlatego lektura tej książki wydaje się dziś interesująca i niezbędna dla zrozumienia źródeł naszej cywilizacji judeo-chrześcijańskiej. Warto przypomnieć, co wyraźnie podkreśla Autor, że Biblia Hebrajska składa się z 24 ksiąg podzielonych na trzy zasadnicze części: Pięcioksiąg (hebrajskie Torah), Pisma Prorockie (Neviim) i Pisma Natchnione (Ketuviim).
Ta świetnie ukazana analiza historyczna i religijna tekstu żydowskiej Tory pozwoli wielu chrześcijanom pojąć jego wartość jako skarbu najstarszej religii Objawionej, dla Narodu Wybranego, z której potem, przypomnijmy, wyrosło w rzymskiej Judei Uniwersalne chrześcijaństwo. Zaletą pracy jest jej klarowny dyskurs wielu zawiłych terminów religii żydowskiej i Tory, napisany dla każdego współczesnego czytelnika i niekoniecznie wyznawcy religii mojżeszowej lub etnicznego Żyda. Warto sięgnąć więc po jej lekturę, bez obaw jakiegokolwiek sztucznego czy nachalnego nawracania czy wręcz żydowskiego prozelityzmu. Stąd lektura pracy Ph. Haddada zaspokoi ciekawość wielu z nas dla, nieco „egzotycznej” na co dzień, religii i kultury żydowskiej, której sercem jest właśnie Tora, biblijny skarb wspólny dla żydów i chrześcijan. Mam nadzieję, że po lekturze tej pracy nasze spojrzenie na religię i Biblię Hebrajską odmieni się…
czytaj też:
Historia pierwszych wspólnot chrześcijańskich w I-III w, czyli Wczesny Kościół Domowy >>>
Czy chrześcijaństwo to udany essenizm? >>>
Faryzeusze w dziejach biblijnej Judei i Ewangeliach, czyli rzecz o hipokrytach… >>>
Historia wielkiej starożytnej cywilizacji – Imperium Asyrii, czyli kolos na glinianych nogach… >>>
Biblia w Qumrân, czyli raz jeszcze o najstarszych rękopisach Pisma Świętego >>>
„Kraina soli, balsamu i zwojow”, czyli rzecz o Morzu Martwym >>>
Lektura na okres świąteczny: „Historia Żydów w starożytności. Od Thotmesa do Mahometa” >>>
Papież Żyd a potem Polak.