Ludwik XVIII – zapomniany potomek królów Polski

Ludwik XVIII, wikimedia (domena publiczna); pixabay.com

Związki francuskich władców z Polską to temat obszerny. O ile niektóre wątki są szerzej znane i komentowane, o tyle inne giną gdzieś w natłoku innych spraw. Raczej do tej drugiej kategorii należy zaliczyć osobę Ludwika XVIII i polskie rysy jego biografii. A szkoda, bo trzej przodkowie królowie Polski i pobyt na ziemiach polskich to zapewne nie wszystkie ślady polskości w kontekście tego monarchy. Rzućmy okiem na kilka z nich.

Ludwik Stanisław Ksawery Burbon, przyszły król Francji Ludwik XVIII, urodził się 17 listopada 1755 r. w Wersalu. Z automatu został hrabią Prowansji i parem Francji. W późniejszych latach, zanim jeszcze został królem, przypadły mu w udziale inne zacne tytuły.

Gdy zerkniemy na drzewo genealogicznie Ludwika bez trudu dostrzeżemy tam imiona aż trzech polskich koronowanych głów. Okazuje się bowiem, że jego matka Maria Józefa Wettyn była córką Augusta III Sasa i Marii Józefy Habsburżanki. A skoro wiemy, że ojcem Augusta III był August II Mocny to już mamy dwa polskie wątki na dzień dobry. Teraz przyjrzyjmy się tym gałęziom drzewa, które obrazują rodzinę ze strony ojca Ludwika XVIII – Ludwika Ferdynanda Burbona. Ukochaną babką króla Francji była Maria Leszczyńska, córka Stanisława Leszczyńskiego, dwukrotnego władcy Polski. Do dziś wielu francuskich arystokratów wywodzi swoje pochodzenie od Leszczyńskich, co jest dla nich powodem do dumy. Wiemy, że drugie imię Ludwika XVIII – Stanisław – to właśnie ukłon w stronę jego pradziadka, również Stanisława, mocno związanego szczególnie z Nancy i Lotaryngią. Z kolei trzecie imię Ksawery nawiązuje do św. Franciszka Ksawerego.

Ciekawe, że dwóch braci Ludwika XVIII również zasiadało na tronie Francji – starszy Ludwik XVI, znany przede wszystkim z czasów Rewolucji Francuskiej jako zgilotynowany władca, oraz młodszy Karol X. Oczywistym jest, że te koronowane głowy również zaliczają się do potomków królów Polski.

W związku z wybuchem wspomnianej wyżej rewolucji Ludwik Stanisław Ksawery musiał udać się na tułaczkę. Jako tułacz formalnie stał się królem Francji, choć oczywiście powrót do ojczyzny był przez długi czas niemożliwy. Został Ludwikiem XVIII, gdy w 1795 r. zmarł 10-letni syn Ludwika XVI i Marii Antoniny, znany jako Ludwik XVII.

Król Francji na uchodźstwie zawitał m.in. na ziemie polskie od niedawna znajdujące się pod zaborami. Posługiwał się przybranym tytułem hrabia de Lille. Gościł m.in. w pałacu Branickich w Białymstoku. Przez pewien czas przebywał w Mitawie (obecnie Jełgawa na Łotwie, niegdyś stolica Księstwa Kurlandii i Semigalii podległego Rzeczypospolitej), jednak na skutek nacisków Napoleona na cara Pawła I nominalny król Francji musiał Mitawę opuścić 22 stycznia 1801 r. Nieco ponad miesiąc później był już w Królewcu. 28 lutego przybył Ludwik do Mławy. Na początku marca zawitał do Ciechanowa. Do przykrego zdarzenia doszło z kolei w okolicach Pułtuska, gdzie miał miejsce wypadek: królewska kareta zderzyła się z karetą jakiejś damy jadącej w przeciwległym kierunku i wylądowała w rowie. Bratanica Ludwika Maria Teresa d’Angouleme wyleciała nawet przez okno. Trzy godziny naprawiano powóz, a monarcha bez państwa musiał czekać na zewnątrz na przyjazd następnej karety.

Królewska ekipa spędziła dwie noce w Pułtusku, po czym przebywszy Narew przybyła do Nieporętu, miejsca szczególnie kojarzonego z królem Janem II Kazimierzem (nota bene władcą powiązanym z Francją). Właśnie w Nieporęcie zjedzono śniadanie, a potem nastąpiła dalsza podróż w kierunku warszawskiej Pragi.

Marzec 1801 r. to czas przybycia Ludwika do Pałacu pod Blachą w Warszawie, gdzie zaprosiła go Henrietta de Vauban, kochanka księcia Józefa Poniatowskiego. Mieszkał też w domu pana Wasilewskiego na Krakowskim Przedmieściu. Wsłuchiwał się w kazania bpa Jana Albertrandy’ego, a latem przebywał w Białym Domu w Łazienkach. W lipcu 1804 r. (czasami spotyka się też datę 1805 r.) król Francji i tułacz w jednej osobie musiał opuścić Warszawę, głównie na skutek próby jego otrucia. Życia nie ułatwiali mu szpiedzy Napoleona.

W następnych latach Ludwik odwiedził jeszcze m.in. Grodno i Anglię. Nigdzie jednak nie miał łatwo, gdyż był postrzegany jako intruz i kłopotliwy lokator z racji wrogości jaką Napoleon Bonaparte kierował pod adresem Burbonów.

Dopiero klęska Napoleona umożliwiła Ludwikowi XVIII objęcie francuskiego tronu. Przedstawiciel rodu Burbonów oficjalnie rozpoczął panowanie w 1814 r., jednak z racji tzw. 100 dni Napoleona, nastąpiła przerwa w rządach. W lipcu 1815 r. Ludwik już na dobre usadowił się na tronie i panował do 1824 r., do dnia swojej śmierci w dniu 16 września. Niewątpliwie jego rządy, przypadające na trudny czas w dziejach Europy i Francji po czasach wojen napoleońskich, w dużym stopniu wpłynęły na względną stabilizację polityczno-społeczną, co często nie jest należycie doceniane w historiografii.

W ciągu ostatnich lat swojego życia Ludwik XVIII coraz bardziej podupadał na zdrowiu, a poważniejsze problemy rozpoczęły się już ok 1810 r. Niektórzy złośliwcy ironicznie nawiązywali do przydomka Ludwika XIV – Króla-Słońce i jego potomka nazywali Królem-Fotelem (Le Roi Fauteuil), gdyż monarcha z racji nadwagi i poważnych problemów z nogami większość czasu musiał spędzać właśnie w fotelu, a potem wózku inwalidzkim.

Powyższa opowieść nie wyczerpuje oczywiście wszystkich wątków polskich powiązanych z osobą Ludwika XVIII niemniej już teraz widzimy jak wiele go z Polską łączyło.

Źródła informacji: histmag.org, rp.pl, gazetapowiaowa.pl, kulturalna.warszawa.pl

Czytaj też:

Lotaryngia – ziemia polskiego króla >>> 

226 lat od śmierci Ludwika XVI – potomka trzech królów Polski >>> 

Historia Francuza na tronie Polski i widelców >>>

Jan Kazimierz z Saint Germain des Près >>> 

Maria Leszczyńska i Ludwik XV – dziadkowie zupełnie nietypowi >>>

3 odpowiedzi na “Ludwik XVIII – zapomniany potomek królów Polski”

1. marian just pisze:

   27.03.2021 o 19:28

   no dowiedzialem sie ze stanislaw xawery przebywal w mlawie a dlaczego juz podpowiem august mocny jerzy wettyn ratusz budowal w mlawie i tez tu przebywal ciechanow pultusk nieporet warszawa lazienki musial dobrze znac ba matka jego oraz ludwika 16 to corka augusta grubego no to ma sens a co do 10 letnigo syna ludwika 16 i mari antoniny on przezyl upozorowana smierc pochowek wychowywakl sie w tunelach wersalu no ciekawie nastepnie zostal wcielony w korpus michala neya z napoleonem byl az pod wazma za moskwa nawet w ksiazce adiutanta secua jest zdanie o nim zadowolony byl z niego sam cesarz bonaparte nadal mu 1000ha ziemi zabranej 2 pruskim oficerom zalewski krepec to ksiezy dwor k dialdowa ten wyzszy budynek to jest po nim nizszy to frankensztain postawil an wzor zamku we frankfurcie no no bral tez udzial w powstaniu styczniowym 1864r to mlawa ostroleka lomza po tych wydarzeniach udał sie do francji remis został praktrcznie wyproszony nastepnie kierunek delft haolandia dalej to nie wiem obecnie jest coronowirus mam ograniczone wyjazdy ale bym sprawdzil to jego syn jest pochowany w stupsku mazowieckim dalej sa w mlawie marian czesław no i tato moj ferzy a co do stanisałwa s xawerego ludwika 18 to 10letni bratanek byl przeszkoda kazal go zlikwidowac oj niedobry człek z niego tak bratanka potraktowac ale on przezyl preuist nim sie opiekowal i z nim tez z napoleonem byl tez i w ksiezym dworze w dzialdowie rozgryzlem cala te genealogie ba zawziolem sie tez z 2 wzgledu chcialem poznac tez choroby ich niestety cukier mnie dopadl szukale w pokoleniach ojciec dziiadek nie mieli ale dalej mieli august mocny podobno w drwznie wsiadal do karety jadac do warszawy zadrasnal sie o czesc metalowa w noge dojechal do warszawy gangrena no i na zamku krolewskim odobno zmarl uwczesni lekarze cyrulicy nie zanli tej dolegliwosci terz naukowcy potwiedzili to a syb august gruby corka jego zonataz ferdynandem ludwik 16ludwik august no i tak dalej ciesze sie ze dobrnelem dokorzeni swoich przodkow w latach 1980 na terenie dzialdowa nie moglem sobie znalezc pracy nie wiedzialem dlaczego teraz przyczyne mam pozdrawiam

2. marian just pisze:

   13.06.2021 o 20:37

   syn mari antoniny i ludwika 16 nie zmarl wycowywany byl w grobowcu we wfancji to tunelach wersalu nastepnie napoleon korpus michala neya to byl pod wazma slad mozna znalezc w pamietniku adiutanta segua napoleon nadal mu w drode powrotnej 1000ha ziemi tj ksiezy dwor k dzialdowa ten wysoki budynek to jest po nim nizszy dobudowal frankensztain na wzor zamku we frankfurcie main ziemie zabrane pruskim oficerom zaleski i krempec a on po 1864roku wraz z synem udal sie do remis zostal nie rozpoznany czy tez wyproszony wiec kierunek delft holandia i chyba tam jest pochowany ale ponoc te syn nauman udal si do berlina jeszcze musze to sprawdzic berlin na tej posiadlosci pozostal jego syn franciszek ktory byl do 1897r pozostawil to pod nacisiem burmistrza dzialdowa wejsa udal sie do kongresowki zamieszkal w konopki a nastepnie strzalkowo miszka obecnie szydlowska jest pochowany stupsk mazowiecki to tez potomek krolow polski historycy pochowali syna ludwika 16 i mari antoniny ale on przezyl sprawdzcie korpus michala neya napewno jest on zapisany w raportach napoleona to juz jest sprawa rozwiazana nie mam watpliwosci pozdrawiam

3. eron pisze:

   31.05.2023 o 10:29

   wez napisz czy ludwig XVIII zapuszczal sie w okolice Zarnowa …. bo jestem ciekawy czy mog sie znac z moim dziadkiem 🙂