Z wizytą na cmentarzu Passy

Artur Hanula / 25.11.2020

PolskiFR/AH (listopad 2019)

Paryskie cmentarze wpisują się w dzieje Polek i Polaków na francuskiej ziemi i na odwrót: wiele Polek i wielu Polaków oraz ich dorobek życia stanowią ważny element francuskiego dziedzictwa zatrzymanego w czasie i uśpionego na licznych nekropoliach. W listopadzie, kiedy nasze myśli częściej niż zwykle biegną w kierunku tych, którzy już odeszli, warto odwiedzić, choćby wirtualnie, cmentarz Passy. Nie należy on do tych najbardziej kojarzonych z Polakami, ale ma swój urok i znajdziemy tam także polskie akcenty.

Cmentarz Passy znajduje się przy 2, rue du Commandant Schloesing 75016 Paris. Jego lokalizacja ściśle wiąże się z placem Trocadero, a zatem jest stąd blisko do symbolu Francji i Paryża – wieży Eiffla.

Chociaż współcześnie Passy to niemal serce metropolii paryskiej, do 1802 r. istniał tu przed wiekami poprzedni cmentarz zamknięty właśnie w 1802 r., kiedy Passy było jeszcze gminą sąsiadującą z właściwym Paryżem. W tamtym czasie rozpoczynają się zatem dzieje obecnego cmentarza – przypomina serwis internetowy Towarzystwa Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji (tombeauxpolonais.eu). W 1860 r. Passy zostało “połknięte” przez Paryż, ale cmentarz nie stracił nic ze swojej urokliwości i kameralności, będąc coraz bardziej kojarzony z pewną elitarnością – zaznacza tombeauxpolonais.eu.

Przyznać trzeba, że cmentarz Passy to miejsce urzekające położeniem i kameralnością. Gdy się po nim przechadzamy nasz zadumany wzrok z szacunkiem wędruje od pomnika do pomnika, od miejsca wiecznego spoczynku jakiegoś arystokraty po grób zacnego mieszczanina, a zarówno jednych jak i drugich znajdziemy wiele na Passy. Spośród bardziej znanych “lokatorów” cmentarza wymienić możemy np. Emmanuela de Las Cases (towarzysza Napoleona na Wyspie św. Heleny), Claude’a Debussy (kompozytora), Édouarda Maneta (malarza, prekursora impresjonizmu). Na Passy znajdziemy też m.in. grób ostatniego cesarza Wietnamu Bảo Đại oraz grobowiec rodzinny Renault.

Przemierzając kolejne partie cmentarza Passy napotykamy grobowce i pomniki z polskimi nazwiskami, np. Poniatowscy, Tyszkiewiczowie. Są też miejsca spoczynku przedstawicieli nowszej emigracji. Jednym z najbardziej kojarzonych z Passy Polaków jest wybitny fryzjer Antoine Cierplikowski oraz replika rzeźby “Fatum” dłuta Xawerego Dunikowskiego, już na Passy nieistniejąca. Sam Cierplikowski spoczywa w rodzinnym Sieradzu, a jak podają niektóre źródła w Paryżu znajduje się tylko jego prawa ręka. Więcej o mistrzu Antoine’ie >>>.

A teraz ciekawostka: na pomniku Cierplikowskiego pod koniec ubiegłego roku znajdowała się kartka z informacją, której autor poszukuje materiałów na potrzeby filmu o fryzjerze 🙂

Co ciekawe, polski akcent obecny jest także na murze cmentarza. Możemy tam znaleźć rzeźbę wybitnego artysty francuskiego, Paula Landowskiego, który jest m.in. także autorem słynnego Chrystusa w Rio de Janeiro. Więcej o Landowskim >>>.

Zapraszamy na wirtualny spacer po cmentarzu Passy.