Przewodniczący Episkopatu: Jan Paweł II nie unikał spraw trudnych

Jan Paweł II, Twitter @KUL_Lublin, abp Stanisław Gądecki (2012), by Paterm - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=21406610;

Karol Wojtyła – św. Jan Paweł II przyszedł na świat w roku Bitwy Warszawskiej, w wyniku której Polska ocaliła Europę przed sowieckim komunizmem. Doświadczył niemieckiej okupacji i komunistycznej władzy, jaka nastała w Polsce po II wojnie światowej. Spotkanie z dwoma totalitaryzmami – niemieckim i rosyjskim, podobnie jak i doświadczenie bycia robotnikiem głęboko wpłynęły na jego postrzeganie świata.

Gdy został papieżem „z dalekiego kraju”, w tym zwrocie odległość nie oznaczała dystansu geograficznego, ale fakt pochodzenia ze świata po drugiej stronie „żelaznej kurtyny”. Z podziałem Europy nigdy się nie pogodził. Podkreślał prawo wszystkich narodów Europy do włączenia się w proces zjednoczenia kontynentu. Myśl ta spotykała się często ze sprzeciwem. Jak napisał w Centesimus annus, wielu wydawało się wówczas, że porządek świata ustanowiony w wyniku wojny światowej, może być zmieniony jedynie na skutek kolejnej wojny. Tymczasem Jan Paweł II obrał całkowicie inną strategię obrony Europy i Kościoła w Europie Środkowej i Wschodniej – strategię duszpasterską. Uruchomił programy Radia Watykańskiego w językach Europy Środkowej oraz nowe wersje językowe L’Osservatore Romano. Analizując przyczyny porażki Zachodu ze światem komunistycznego ateizmu wskazywał, że Zachodowi nie brak ekspertów, ale brak ludzi doświadczonych i wolnych od kompleksów wobec marksizmu. „Cały Zachód jest obciążony kompleksami, wielorakimi kompleksami. Jest w pewnym sensie ideologicznie rozłożony” (Jasna Góra, 05.06.1979).

Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny stała się impulsem do zrywu robotniczego w 1980 r. i powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Papież wspierał duchowo i intelektualnie antykomunistyczną opozycję w Europie Środkowej, publikując, m.in. encykliki o teologii i duchowości pracy ludzkiej, czy też nauczając na temat etyki solidarności. Ceną, jaką zapłacił m.in. za zaangażowanie w ten dialog ze światem robotniczym był zamach na jego życie. Wydaje się, że św. Jan Paweł II zasłużył na włączenie go do grona papieży, co do których przyjął się zwyczaj używania tytułu „Wielki”.

Papież był także niestrudzonym obrońcą prawa do życia od momentu poczęcia do naturalnej śmierci. Zostawił nam wielki manifest obrońców życia, jakim jest encyklika Evangelium vitae. Pozostawił także osobiste przemyślenia na temat końcowej fazy życia zawarte w „Liście do osób w podeszłym wieku”. Zwraca uwagę na dramatyczną zmianę zachodzącą w zachodniej cywilizacji. W przeszłości ludzi starszych otaczano głębokim szacunkiem. Dzisiaj „sama idea eutanazji przestała budzić w wielu ludziach owo uczucie grozy, jakie jest naturalną reakcją umysłów wrażliwych na wartość życia” (9). Można zatem prowadzić rozmowy na salonach na temat uśmiercania ludzi uznanych za „nieużytecznych” i wciąż uważać się za osobę należącą do „dobrego towarzystwa”.

Święty Jan Paweł II pisząc o małżeństwie i rodzinie nie unikał spraw trudnych. Nie tylko w Familiaris consortio, ale już jako uczestnik Soboru. Pisał na temat schematu de Ecclesia in mundo: „Rozdział «O małżeństwie i rodzinie» nie wydaje się w pełni dostosowany pod względem duszpasterskim. Nie pojawiają się w nim te wszystkie trudne pytania, które stawiają nam, pasterzom, ludzie żyjący w małżeństwie, a tym samym nie usiłujemy na nie odpowiedzieć” (ActaSyn, vol. IV, pars III, s. 242-243, n. 67). Jan Paweł II, jako papież Bożego Miłosierdzia, był przekonany, że miłosierdzie nie pozostawia upadłego człowieka, ale go podnosi z grzechu, przywracając mu synowską godność (por. Dives in misericordia, 6). Odnosi się to również do małżonków, którzy – podobnie jak syn marnotrawny – żyją w poczuciu utraconej godności męża czy żony. Również w ich życiu możliwy jest powrót do domu Ojca i odzyskanie godności wynikającej z sakramentu małżeństwa.  Również z nich Pan Bóg nie zrezygnował. W tym kontekście ważne jest podkreślenie, że podczas kanonizacji papież Franciszek nazwał św. Jana Pawła II „papieżem rodziny”.

Święty Jan Paweł II przez swój pontyfikat podkreślał, że „człowiek nie może żyć bez miłości” (Redemptor hominis, 10) i „nie może sam siebie do końca rozumieć bez Chrystusa” (Warszawa, 02.06.1979).

Arcybiskup Stanisław Gądecki

Arcybiskup Metropolita Poznański, Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, Wiceprzewodniczący Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE).