Brochów – miejsce Chopinów

Kościół w Brochowie, miejsce chrztu Fryderyka Chopina, fot. MARELBU, wikimedia (na licencji CC BY 3.0)

Brochów to miejscowość położona w gminie Brochów, powiecie sochaczewskim i województwie mazowieckim. Jest miejscem o bogatej historii i zawiłych losach. Prawdziwą ozdobą Brochowa jest kościół bardzo przypominający zamek. Świątynia pochodzi z drugiej połowy XVI w. Kościół parafialny był świadkiem wielu wydarzeń, a jednym z ważniejszych było zapewne to, które miało miejsce w drugim dniu Świąt Wielkanocnych, 23 kwietnia 1810 r. Wtedy właśnie rodzice przynieśli dziecko do chrztu. Tym dzieckiem był Fryderyk Franciszek Chopin.

Zanim jednak mały Fryderyk został przyniesiony do brochowskiej świątyni, sam kościół, a zwłaszcza miejscowość, miały już za sobą kawał historii. Istnieją przypuszczenia, że dzieje Brochowa sięgają najdawniejszych czasów. Pierwszy kościół w tym miejscu zbudowano najprawdopodobniej przed 1113 r., za panowania księcia Władysława I Hermana lub jego syna Zbigniewa. Od połowy XII w. Brochów znajdował się w domenie opactwa cysterskiego z siedzibą w Czerwińsku. W połowie XIV w. powstał kościół murowany. Miejscowe legendy głoszą, że zbudowano go za pieniądze pochodzące z wykupu Niemca – gościa krzyżackiego, który dostał się do polskiej niewoli. W drugiej połowie XIV w. świątynia w Brochowie była już na pewno kościołem parafialnym, w którym funkcję proboszcza pełnił kapelan księcia Ziemowita III.

Historia obecnej świątyni rozpoczęła się w latach 1551-1561, kiedy to Jan Brochowski, kolejny dziedzic Brochowa, wybudował przypominający zamek kościół. Końcówką prac kierowali jego żona i dzieci, po śmierci dziedzica. Architektem i wykonawcą dzieła był pochodzący z Wenecji Jan Baptysta. Parafii do dziś patronuje św. Jan Chrzciciel wespół ze św. Rochem.

W latach 1661-1665 miejscowość przeszła w ręce niejakiego Olbrachta Adriana Lasockiego, po bezpotomnej śmierci poprzedniego właściciela. On też gruntownie odnowił podupadający kościół.

Z Brochowem mocno związały się losy rodziny Chopinów.

Oto tłumaczenia na język polski metryk chrztu rodziców Fryderyka:

W brochowskim kościele pod datą 28 czerwca 1806 r. odkrywamy informację o ślubie Mikołaja Chopina i Tekli Justyny z Krzyżanowskich. Po polsku brzmi ona następująco:

Ja, Ignacy Maryański, wikary Kościoła, po wygłoszeniu trzech zapowiedzi w dni niedzielne wobec ludu zgromadzonego na służbę Bożą i nie znalezieniu żadnej przeszkody kanonicznej małżeństwo pomiędzy panem Mikołajem Chopinem, guwernerem w Żelazowej Woli, kawalerem i panną Justyną Krzyżanowską, prawnie zawarte w obliczu Kościoła, pobłogosławiłem i zatwierdziłem w obecności pana Franciszka Grębeckiego i pana Karola Henke.

I wreszcie przechodzimy do daty najbardziej nas interesującej. To drugi dzień Wielkanocy 23 kwietnia 1810 r. W zgodzie z prawem Napoleońskim obowiązującym wówczas m.in. w Brochowie, informacje chrzcielne Chopina znajdujemy w dwóch oddzielnych księgach: w jednej widnieje metryka spisana po łacinie przez ks. Józefa Murawskiego – wikariusza parafii; zaś drugi dokument o charakterze cywilnym sporządzono po polsku – autorem był proboszcz ks. Jan Duchnowski.

Ja, jak wyżej [Józef Morawski, wikary brochowski], dopełniłem obrzędów nad niemowlęciem ochrzczonym z wody, dwojga imion Fryderykiem Franciszkiem, urodzonym dnia 22 lutego z Wielmożnych Mikołaja Choppen, Francuza, i Justyny z Krzyżanowskich, ślubnych małżonków. Rodzice chrzestni – Wielmożny Franciszek Grembecki ze wsi Ciepliny z Wielmożną panią Anną Skarbkówną, hrabianką z Żelazowej Woli.

W metryce chrztu mamy też podaną datę urodzenia przyszłego kompozytora, czyli 22 lutego. To ważna informacja w kontekście sporu ze zwolennikami 1 marca, jako daty narodzin Fryderyka.

Do dziś w Brochowie istnieje tablica upamiętniająca Fryderyka Chopina.

Studiując parafialne dokumenty w Brochowie natrafiamy na zapis poświadczający zawarcie związku małżeńskiego przez siostrę Fryderyka Chopina – Ludwikę, która po latach przywiozła serce brata do Polski.

Jeśli chodzi o dalsze dzieje Brochowa, po upadku powstania styczniowego kościół stracił źródło finansowania, którym było uposażenie w postaci wsi Plecewice. Jeszcze większą tragedią okazała się I wojna światowa. Świątynia i jej wyposażenie bardzo mocno ucierpiały. Dopiero w latach 1924-1929 udało się odbudować i odrestaurować obiekt, ale jak to najczęściej bywa w tego typu przypadkach, wielkie bogactwo kulturowe przepadło na zawsze, gdyż oczywiście nie wszystko da się odtworzyć. II wojna również przyniosła zniszczenia, ale już nie tak poważne jak w przypadku I wojny. Znów jednak potrzebny był remont, który wykonano w latach 1947-1949. Część uszkodzeń pozostawiono dla pamięci potomnych.

W czasach PRL kościół w Brochowie coraz bardziej niszczał, a ponowny remont przeprowadzono dopiero w latach 90. XX w. kiedy stało się to możliwe po uzyskaniu środków. W Roku Chopinowskim 2010 świątynia zyskała na znaczeniu. Udało się także przywrócić wielu elementom wnętrza dawny blask. Była to 200 rocznica urodzin i chrztu wielkiego kompozytora, który w Brochowie zostawił część swojej duszy.

O Chopinie na naszym portalu:

Własny pokój Chopina >>>

Fryderyk Chopin i jego muza >>>

Ta finalna nuta… – 189 rocznica ostatniego koncertu Chopina w Polsce >>>

Pożegnanie mistrza – 170 rocznica pogrzebu Fryderyka Chopina >>>

Głównym źródłem informacji na potrzeby tekstu była parafialna strona internetowa Brochowa: brochow-parafia.pl