Historia pierwszych wspólnot chrześcijańskich w I-III w, czyli Wczesny Kościół Domowy
fot. pixabay.com
Historia wczesnego Kościoła jest przedmiotem licznych badań naukowych i cieszy się zainteresowaniem wielu chrześcijan, pragnących powrotu do historycznych korzeni Kościoła Chrystusowego. Źródła chrześcijańskie mówią o wczesnym Kościele, jako o wspólnotach domowych, rozsianych na południu srodziemnomorza. Wielu uczonych uważa, że to właśnie pierwsze wspólnoty chrześcijańskie, powstałe na wzór pierwszej wspólnoty w Judei rzymskiej skupionej wokół Apostołów i uczniów Jezusa z Nazaretu, stały się zaczynem przyszłego Kościoła Powszechnego, czyli Katolickiego. Odpowiedź na to pytanie przybliża nam nowa francuska publikacja pt. “L’Eglise à la maison. Histoire des premières communautés chrétiennes”. Ier –III siècle (Kościół domowy. Dzieje pierwszych wspólnot chrześcijańskich w I – III wieku), której autorem jest Marie-Françoise BASLEZ, emerytowana profesor Historii religii w Starożytności na Uniwersytecie Paryż – Sorbona IV. Jest autorką licznych prac z dziejów wczesnego chrześcijaństwa, m.in. Saint Paul (éd. Fayard), Comment notre monde est devenu chrétien (éd. Point Seuil) oraz Jésus : dictionnaire historique des Evangiles (éd. Tallendier). Wobec bliskich już Świąt Bożego Narodzenia polecam lekturę tej interesującej publikacji wszystkim zainteresowanym źródłami wczesnego chrześcijaństwa i Kościoła.
Prezentowana praca prof. Baslez stanowi naukowa próbę ukazania historycznego rozwoju chrześcijaństwa w okresie pierwszych trzech wieków przez pryzmat tzw. Kościoła domowego. Autorka stara się wyjaśnić ten termin w kontekście historii i socjologii religii, jako unikalny fenomen pierwotnych wspólnot, rodzinnych, z których wyrósł następnie Kościół Powszechny.
Na bazie analizy źródeł historycznych dotyczących życia codziennego pierwszych wspólnot chrześcijan, badaczka ukazuje także warunki życia społeczno-kulturowego, gospodarczego pierwotnego Kościoła domowego rodzącego się w świecie pogaństwa kultury rzymsko-greckiej. Uczona rozwiewa tutaj także wiele stereotypów wskazując na zasadniczy element rozwoju wczesnego chrześcijaństwa, który można by zreasumować jako credo: być chrześcijaninem to żyć we wspólnocie chrześcijan!
fot. dzięki uprzejmości p. Dariusza Długosza z Luwru
Wśród podstawowych tematów poruszanych w tej książce odnajdujemy dwa, które zapewne zainteresują nas współczesnych:
– historia życia codziennego oraz zwyczajów i tradycji chrześcijan pierwszych trzech wieków,
– co oznacza koncept tzw. Kościoła domowego.
Dzieje pierwszych wspólnot chrześcijańskich poznajemy w kilku zasadniczych odsłonach. Pierwsza część o genezie Kościoła domowego jest naukową konfrontacją między naszymi wyobrażeniami i realiami pierwszych wspólnot domowych, będących pierwszymi wspólnotami wiary. W drugiej części poznajemy jak pierwotne wspólnoty stawiały czoło światu kultury pogańskiej, która niekiedy prześladowała Kościół. Warto także poznać jaka rolę odegrały w życiu pierwotnego Kościoła cmentarze i katakumby. Następnie praca skupia się na problemie roli i miejscu kobiet w życiu pierwszych wspólnot chrześcijan, wskazując na pewne zaczyny fenomenu, współcześnie zwanego feminizmem. Badaczka dowodzi również na podstawia źródeł, jak szczególną rolę pełniły w łonie pierwotnych wspólnot chrześcijańskich wdowy i dziewice.
To co szczególnie wyróżnia wczesne wspólnoty Kościoła to idea braterstwa i niewolnictwa w świecie antyku grecko-rzymskiego. Poznajemy, dzięki przystępnej analizie źródeł pisanych chrześcijańskich i pogańskich, jak żyły wspólnoty domowego Kościoła I-III wieku, jak traktowano tamże niewolników, których wykupywano z niewoli i adoptowano we wspólnotach kościelnych. Kolejna piąta część jest poświęcona problematyce migracji jakże rozwiniętej w świecie Imperium Rzymskiego. Fenomen ten przyczynił się do szybkiego rozwoju chrześcijaństwa poprzez system kontaków między licznymi wspólnotami chrześcijan i judeo-chrzescijan rozsianych na całym obszarze Morza Śródziemnego. Początki tego dynamicznego rozwoju wspólnot chrześcijan sięgają misji Apostoła św. Pawła, podróży intelektualistów i kupców chrześcijańskich oraz przemieszczania się rodzin żołnierzy armii rzymskiej oraz interakcji wspólnot chrześcijańskich miejskich i wiejskich.
Rozwój idei chrześcijaństwa i kontakty misyjne stały się z kolei zaczynem rozwoju Kościoła synodalnego, który stał na straży dogmatyki i jedności Kościoła Powszechnego. Stąd w ostatniej części, Autorka skupia się na historycznym fenomenie ewolucji chrześcijaństwa od Kościoła domowego do Kościoła Powszechnego. Sprzyjał temu niewątpliwie rozwój chrześcijaństwa i struktur Kościoła w miastach oraz dalsza dynamika domowych wspólnot rodzinnych. Apogeum tego zjawiska w historii badaczka wyraża w stwierdzeniu, że dom rodzinny stał się w pierwszych wiekach chrześcijaństwa sercem Kościoła! Słusznie zatem prof. Baslez przywołuje tezę, nieco zapomnianą dziś, że… dom chrześcijanina jest żywym Kościołem! Myślę, że nie potrzeba teraz nikogo wierzącego i praktykującego przekonywać do lektury tej niezwykle interesującej pracy.
Każdy kto pragnie pogłębić swoją wiedzę na temat pierwotnego Kościoła domowego znajdzie tu także szeroki wybór bibliografii (str. 189-200): opracowania źródeł i literatury dotyczącej Kościoła pierwszych wieków, pism Ojców Kościoła i opracowań wyników nowych odkryć archeologii biblijnej oraz sporo literatury o życiu codziennym pierwszych chrześcijan. Praca Marie-Françoise Baslez, uważanej za jedną z najlepszych specjalistów dziejów i idei wczesnego Kościoła, pozwoli zapewne niejednemu z nas pogłębić swoją wiedzę o historii Kościoła w okresie I-III wieku, a refleksje na temat znaczenia Kościoła domowego wielu pomogą odnaleźć się lepiej i pewniej we wspólnocie Kościoła, dziś żyjącego paradoksalnie w podobnych czasach, jak Kościół pierwotny! W zrozumieniu roli Kościoła domowego i roli domu chrześcijan jako żywego Kościoła, praca prof. Baslez okaże się zapewne nieodzowna! Polecam gorąco jej lekturę Wszystkim pragnącym poznać lepiej korzenie Kościoła.
czytaj też:
Czy chrześcijaństwo to udany essenizm? >>>
Faryzeusze w dziejach biblijnej Judei i Ewangeliach, czyli rzecz o hipokrytach… >>>
Historia wielkiej starożytnej cywilizacji – Imperium Asyrii, czyli kolos na glinianych nogach… >>>
Biblia w Qumrân, czyli raz jeszcze o najstarszych rękopisach Pisma Świętego >>>
„Kraina soli, balsamu i zwojow”, czyli rzecz o Morzu Martwym >>>
Lektura na okres świąteczny: „Historia Żydów w starożytności. Od Thotmesa do Mahometa” >>>
Czy jest szansa że książka zostanie przetłumaczona na język polski?