To tu „wszystko się zaczęło”

Fotografia czarno-biała przedstawiająca młodego Karola Wojtyłę. Fotografia z prywatnego albumu ks. Karola Wojtyły, fot. Muzeum Archidiecezjalne Kardynała Karola Wojtyły w Krakowie, zbiory muzealne; Wejście główne do Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach, By DomJP2 - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=40366498

18 lutego 2021 r. to kolejna miesięcznica urodzin św. Jana Pawła II i 80. rocznica śmierci jego ojca. Na jakie udogodnienia mogą liczyć obcokrajowcy przyjeżdżający do Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach? Czy w muzeum papieskim znajdziemy jakieś dowody relacji Papieża z Polonią? Dlaczego w wadowickim muzeum znalazły się spodnie od garnituru ochroniarza papieskiego? Na te i inne pytania specjalnie dla czytelników PolskiFR odpowiada p. Artur Oboza, archiwista/dokumentalista muzeum w Wadowicach.

Artur Hanula: Proszę pokrótce przedstawić naszym czytelnikom Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach i jego największe atrakcje?

Artur Oboza: Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach w nowoczesnej, multimedialnej odsłonie funkcjonuje już od 2014 r. Na prawie 1200 m kw. jakie zajmuje to muzeum możemy zobaczyć ponad 200 oryginalnych eksponatów związanych z osobą Karola Wojtyły, Ojca Świętego Jana Pawła II.

Jest to wyjątkowe miejsce na skalę światową, ponieważ to dokładnie tutaj urodził się i mieszkał przez pierwszych 18 lat swojego życia (1920-1938) przyszły papież, przyszyły święty. Tutaj dorastał, tutaj z Wadowic wyruszył w świat, najpierw jako kapłan, biskup, arcybiskup, kardynał, a potem wreszcie jako papież Jan Paweł II.

Sercem muzeum jest niewątpliwie mieszkanie rodziny Wojtyłów, na które składały się kuchnia, pokój sypialny i salon, zajmowane przez rodzinę Wojtyłów w ciągu prawie blisko 19 lat, a jak wspomniałem 18 lat mieszkał tutaj przyszły papież. Tutejsze muzeum jest typowo narracyjne, biograficzne; idziemy po prostu śladami Ojca Świętego od jego narodzin aż po czasy ogłoszenia go błogosławionym w 2011 r. i świętym w 2014 r.

Oprócz oryginalnie zachowanych eksponatów możemy także zobaczyć unikatowe fotografie dotąd nigdy niepublikowane. Odtworzone mamy poszczególne etapy życia. Mamy okres wadowicki zatytułowany „Mała Ojczyzna”, gdzie Ojciec Święty się urodził i dorastał. Było to miasto wielokulturowe: obok Polaków mieszkali także Żydzi. Zresztą kamienica, w której mieszkał Jan Paweł II, nie była własnością rodziny Wojtyłów; nawet mieszkanie nie było ich własnością. Oni byli tylko lokatorami; wynajmowali to mieszkanie na pierwszym piętrze od wadowickiego Żyda pana Chaima Bałamuta. On jako właściciel kamienicy na jej parterze prowadził sklep. Mamy odtworzony ten sklep; jest to niejako replika. Wchodzimy do sklepu, gdzie zachowana jest kasa fiskalna z lat 30. Miejsce to jest poświęcone pamięci wadowickich Żydów. Potem pokazujemy kolejne etapy życia Karola Wojtyły; okres krakowski, gdy 40 lat spędził w Krakowie, gdzie w bardzo oryginalny sposób są pokazane sutanny papieskie: kapłańska, biskupia i kardynalska, a potem ta unikatowa sutanna biała, ponieważ jest to ta pierwsza, w której pokazał się publicznie jako papież. To w niej udzielił swojego pierwszego błogosławieństwa Urbi et Orbi (Miastu i Światu). Bardzo dużym zainteresowaniem wśród turystów, także zagranicznych, cieszą się elementy scenografii, chociażby replika Drzwi Świętych z Bazyliki św. Piotra w Rzymie (wykonana właściwie w skali 1:1); są to drzwi święte, które Jan Paweł II otwierał dwukrotnie z okazji jubileuszu Roku Świętego w 1983 r. i potem był ten największy jubileusz, który miał miejsce na przełomie lat 1999 i 2000. Na tych drzwiach mamy też napisane motto jego pontyfikatu: „Nie lękajcie się, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi” w 10 najważniejszych językach świata, w tym po francusku. Te drzwi zostały odtworzone jak gdyby w scenerii Bazyliki św. Piotra. Stoimy niejako pod kopułą tejże bazyliki. Wokół nas widzimy też 14 tablic pięknie, ręcznie wykonanych z elementami ikon. Przypominają o 14 encyklikach papieskich.

Bardzo ciekawą salą prezentowaną na poddaszu tejże kamienicy jest ta, która dotyczy papieskich pielgrzymek po świecie. Wiemy, że Jan Paweł II był papieżem pielgrzymem; odbył 104 podróże apostolskie, do niemal 130 krajów świata, na wszystkie zamieszkałe kontynenty, w tym 7-krotnie odwiedzał Republikę Francuską. Zatem po Polsce to właśnie Francja była najczęściej odwiedzanym krajem przez polskiego Papieża. Już praktycznie na początku swojego pontyfikatu odwiedził Francję po raz pierwszy, natomiast ostatnia ze wszystkich pielgrzymek Jana Pawła II to ta, którą odbył do Lourdes (sierpień 2004 r.). W tej sali muzealnej idziemy po ekspozycji szklanej. Pod stopami mamy elementy szkatułek z ziemią z 90 krajów świata, które zostały przywiezione przez grupy pielgrzymkowe z tych miejsc, które Papież odwiedził. Kilka z nich dotyczy Francji: m.in. Lourdes i Paryża, gdzie odbyły się Światowe Dni Młodzieży w 1997 r.

Jest jeszcze wiele innych atrakcji. Dodatkowo mamy multimedialne tablety, które możemy dotykać i poczytać dodatkowe informacje. Mamy też elementy, dzięki którym możemy usłyszeć głos Jana Pawła II; słyszy się też m.in. wzruszający moment wyboru kard. Wojtyły na papieża i jego pierwsze przemówienie, które wygłosił nie po łacinie, ale po włosku, czym zaskoczył świat.

Unikatowym eksponatem jest niewątpliwie mieszcząca się w sali zamachu na życie Papieża oryginalna broń, z której padły strzały do Ojca Świętego 13 maja 1981 r. Jest to unikalny model Browning kal. 9 mm. Możemy też zobaczyć ślady cierpienia Jana Pawła II w postaci kropel krwi, które zastygły na spodniach garnituru włoskiego ochroniarza, pana Francesco Passanisiego. To on podtrzymywał rannego Papieża razem z obecnym kard. Dziwiszem.

Bardzo ciekawa jest u nas również sala dotycząca spotkań z młodzieżą. Nowocześnie ukazany jest obraz w postaci czegoś w rodzaju pikseli, który nam się odbija w dużym lustrze. Gdy patrzymy w to lustro widzimy twarze młodych ludzi z całego świata, a pośród nich Ojciec Święty.

To oczywiście tylko niektóre atrakcje i zachęcam do przyjazdu tutaj, żeby zobaczyć wszystko na miejscu w tym unikatowym muzeum.

Czy muzeum posiada udogodnienia dla obcokrajowców?

Tak, oczywiście zadbaliśmy również o to. Sama ekspozycja jak w większości muzeów jest dwujęzyczna: polsko-angielska. Oprócz tego na końcu zwiedzania mamy sklepik, w którym prezentujemy muzealne wydawnictwa książkowe, albumowe i inne. W wiele z nich goście mogą się zaopatrzyć jedynie tutaj. Mamy m.in. bardzo ciekawy przewodnik po całym muzeum (po wszystkich 16 strefach). Został on przygotowany w 10 językach świata, m.in. po francusku. Te przewodniki cieszą się dużym zainteresowaniem wśród pielgrzymów praktycznie z większości krajów świata.

Oprócz tego mamy przewodników, którzy oprowadzają zainteresowane osoby po muzeum, posługujące się różnymi językami. Otwarte po pandemii muzeum oferuje możliwość zakupu usług przewodnika, który posługuje się określonym językiem. Praktycznie wszystkie najważniejsze nowożytne języki są dostępne w naszej ofercie.

Czy muzeum prowadzi statystyki związane z tym, ilu Polaków z zagranicy i obcokrajowców przyjeżdża do Wadowic?

Ja takich danych szczegółowo nie znam, bo tym zajmuje się dział rezerwacji. W okresie od 2014 do 2019 r. odwiedził nas ponad milion pielgrzymów z całego świata. Oczywiście niezapomniane były Światowe Dni Młodzieży w Krakowie w 2016 r. Wśród obcokrajowców na pewno dominują turyści włoskojęzyczni. Na drugim miejscu są angielskojęzyczni. Mamy też grupy francuskojęzyczne z Francji i jej terytoriów zamorskich, Belgii, Kanady, itd. Język francuski też oczywiście jest bardzo często słyszalny w naszym muzeum, najczęściej w sezonie wakacyjno-letnim.

Czy znajdziemy w muzeum jakieś pamiątki nawiązujące do kontaktów papieża Polaka z rodakami na obczyźnie?

Tak, na tzw. pochylni, czyli strefie zatytułowanej „Pokój tobie, Polsko”, która przedstawia pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, a konkretnie przy końcu tej pochylni, zostały wyeksponowane kwestie związane z diasporą Polską za granicami Ojczyzny. Papież często przyjmował Polaków na audiencjach w Watykanie czy Castel Gandolfo. Poza tym, gdy Ojciec Święty podróżował do różnych krajów, to Polonia była zawsze aktywna, m.in. poprzez flagi, chorągiewki, inne polskie symbole, itp. Możemy też przeczytać fragment wypowiedzi Jana Pawła II skierowanej do Polaków w Stanach Zjednoczonych.

Czy mimo trudnej sytuacji pandemicznej muzeum organizowało coś szczególnego z okazji 100. rocznicy urodzin Papieża?

Byliśmy przygotowani na rzesze turystów, ale oczywiście pandemia pokrzyżowała wiele planów, co nie znaczy, że muzeum było uśpione. Na tyle, na ile mogliśmy, organizowaliśmy wydarzenia online. Udało nam się stworzyć wirtualną trasę po muzeum, gdzie teraz nie wychodząc z domu, klikając, można sobie przejść przez całe muzeum, odwiedzając naszą stronę internetową domjp2.pl.

Udało się m.in. jesienią przeprowadzić koncert. Wydaliśmy też różne publikacje z okazji 100. rocznicy urodzin Papieża, m.in. replikę zachowanego albumu rodziny Wojtyłów.

Poza tym nie zabrakło warsztatów dla dzieci, młodzieży szkolnej, więc tych inicjatyw trochę było. Dodam jeszcze, że pozyskaliśmy też kilka nowych eksponatów muzealnych.

Może chciałby Pan jeszcze coś dodać do naszej rozmowy?

Tak jak już wspominałem, wiele jest muzeów czy izb pamięci poświęconych osobie Jana Pawła II; z wieloma z nich współpracujemy. To muzeum wadowickie jest jednak wyjątkowe, bo to wszak dom rodzinny, gdzie „wszystko się zaczęło”. To miejsce oddaje klimat rodzinnego domu, można tu namacalnie poczuć atmosferę obecności Ojca Świętego.

Sam Papież trzykrotnie odwiedził Wadowice i wspominał, że podobnie jak w przypadku każdego człowieka, ten początkowy okres także jego życia był dla niego wyjątkowy. Najbardziej znana wizyta to oczywiście 1999 r. i pamiętne wspomnienia Papieża, przeplatane żartami, gdzie pojawiły się m.in. kremówki.

Przyjeżdżając do Wadowic można zobaczyć to małomiasteczkowe środowisko, w którym Karol Wojtyła dorastał. Mamy tu m.in. szkołę powszechną, gimnazjum, wadowickie koszary, gdzie ojciec Papieża służył, ulice, które Jan Paweł II tak bezbłędnie wymieniał w przemówieniu z 1999 r., kościół parafialny, cały rynek, po którym chodził mały Wojtyła każdego dnia. Tak naprawdę jeśli chodzi o samo centrum miasta Wadowice niewiele się zmieniły w stosunku do czasów Karola Wojtyły. Wadowice to miasto, w którym można zobaczyć jak to kiedyś wyglądało życie przyszłego świętego.

Czytaj też:

Jan Paweł II w łączności z rodakami w walce o niepodległość ducha >>> 

Karol Habsburg – to na jego cześć Wojtyła był Karolem >>> 

Ambasador Izraela: Jan Paweł II jednym z najważniejszych papieży dla dialogu międzyreligijnego >>>

O tym, jak ojciec papieża wolną Polskę witał >>>

Paryż szlakiem Jana Pawła II >>>

Kraków Karola Wojtyły >>>

Rzecznik Cracovii: Papież szepnął „Cracovia pany!” >>>