Rewelacyjne odkrycia rękopisów znad Morza Martwego, czyli nowości archeologii biblijnej

W latach 1947-1956 doszło do najbardziej sensacyjnego odkrycia tzw. archeologii biblijnej XX wieku: najstarszych manuskryptów biblijnych w Khirbet Qumran nad Morzem Martwym w Izraelu. Znaczenie tego odkrycia staje się coraz bardziej jasne szczególnie dla badaṅ historii tekstu Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu oraz dziejów biblijnego Izraela w okresie rzymskiej okupacji i narodzin wczesnego chrześcijaństwa w I wieku. Wystarczy wspomnieć, że najstarsze rękopisy Starego Testamentu, przed odkryciem zwojów nad Morzem Martwym, datowanych na okres od III w. p.n. Ch. do I w. n.e., a służące uprzednio do edycji Biblii pochodziły z wczesnego średniowiecza (Kodeks z Aleppo i Kodeks Leningradzki z IX-X wieku).

Historia ostatnich 70 lat badaṅ rękopisów z Qumran ujawnia wciąż nowe fakty i hipotezy naukowe w świetle aktualnych odkryć biblistów i teologów oraz archeologów na temat pochodzenia tych najstarszych tekstów Biblii Hebrajskiej i ich związków z esseńczykami zamieszkałymi w Khirbet Qumran. To temat brytyjskiego dokumentu pt. Révelations des manuscrits de la mer Morte (Rewelacje rękopisȯw znad Morza Martwego), ktȯry wyemitował właśnie francuski kanał telewizji France 5. To rzadka okazja poznania aktualnego stanu badaṅ naukowych tych słynnych i najstarszych manuskryptȯw biblijnych odkrytych w Qumran oraz tragicznego koṅca żydowskiej wspólnoty esseṅczykȯw.

Dokument z 2019r. w reżyserii Jamie Wigginsa ukazuje najnowsze i interdyscyplinarne badania specjalistȯw, które sytuują odkrycia nad Morzem Martwym w nowym świetle historii rzymskiej Judei i początków rodzącego się tam w I wieku chrześcijaństwa. Najnowsze technologie, opracowane m.in. przez NASA (Amerykańską Agencję Badaṅ Kosmicznych) pozwoliły obecnie na lepszą konserwację najstarszych i częściowo uszkodzonych niewielkich fragmentów z pierwszej groty w Qumran i co istotne umożliwiły lekturę niewidocznych dotychczas liter w technice podczerwieni, jak to potwierdza kustosz Dyrekcji Starożytności Izraela, Pnina Schor.

Odnośnie pochodzenia tych zwojȯw biblijnych i ich związków z ruinami Qumran istotne stały się wykopaliska archeologów, pośród których Jodi Magness z Uniwersytetu Karoliny Północnej (USA) przypomina, że odkryto tamże jedenaście grot wokół ruin Qumran, oznaczonych 11Q, ale największy skarb pochodzi z groty czwartej 4Q: 15 tys. fragmentów tworzących ok. 600 rękopisów niemal wszystkich ksiąg Starego Testamentu. Zwoje biblijne były przechowywane w naczyniach, a analiza tych artefaktȯw z ruin Qumran i tych odkrytych w pobliskich grotach potwierdzają związek owych zwojów i wspólnoty esseńczyków.

Tymczasem inne dokumenty stanowią enigmę, jak choćby 66 niewielkich fragmentów oryginalnego kalendarza słonecznego, przedmiotu badaṅ Eshbad Ratzon z Uniwersytetu w Hajfie. Kalendarz ów był w użyciu żydowskiej wspólnoty religijnej (hebr. Yahad), która opuściła Świątynię w Jerozolimie i osiedliła się na Pustyni Judzkiej w Qumran. Istnienie tej monastycznej wspólnoty kojarzonej z esseńczykami potwierdzają m.in. badania cmentarza w Qumran, gdzie antropolog Yossi Nagar zbadał 33 groby, zawierających wyłącznie szkielety mężczyzn, a analiza ich kości dokonana w Instytucie Weissmana przez Elisabettę Boaretto potwierdziła ich datację na I wiek. Z kolei badania tekstów esseńskich, autorstwa Emile’a Puecha z Francuskiej Szkoły Biblijnej w Jerozolimie, dowodzą zbieżności ich idei i słownictwa z późniejszą literaturą chrześcijan.

Wspólne wydaje się tu także oczekiwanie czasów Apokalipsy. Osiedle esseńczyków w Qumran zostało ostatecznie zniszczone przez Rzymian w lecie 68r.n.e. w czasie pierwszego powstania Żydów przeciwko Rzymowi (66-73 n.e.). Co więc stało się z rękopisami Biblii i wspólnotą esseṅczykȯw zwanych tamże „Synami światłości”?

Badaczka Jodi Magness sugeruje, że esseṅczyczy ukryli w pośpiechu zwoje w grotach i uciekli do Jerozolimy, a wykopaliska Rafi Lewisa z Uniwersytetu w Aszkelonie w dzielnicy Syjon odkryły m.in. wapienne naczynie do obmyć rytualnych, charakterystycznych dla esseńczyków, z unikalną inskrypcją shafti meon ya („powróciłem do domu Pana”).

Hipoteza wydaje się także znaleźć potwierdzenie w nowych wykopaliskach ekipy Joe Uziela w podziemiach Starego Miasta na odcinku ok. 600 metrów od tzw. sadzawki Siloe w kierunku Świątyni, gdzie odkryto rzymską ulicę i …tajemny tunel, który miał służyć esseńczykom do ucieczki z miasta, gdy Rzymianie zdobyli miasto i spalili Świątynię w lecie 70r. n.e. Jak potwierdzają wykopaliska Jerozolima była zniszczona doszczętnie, a po spalonej Świątyni pozostał do dziś jedynie Zachodni Mur zwany Ścianą Płaczu. Tu archeologia wyjaśnia, dlaczego reszta esseńczyków, ocalała z Jerozolimy, nie powróciła do Qumran po ukryte w grotach zwoje, ale ukryła się w ostatnim bastionie powstańców żydowskich położonym na niedostępnym płaskowyżu na południu M. Martwego. Twierdza Masada z czasów króla Heroda, została już wcześniej odbita z rąk Rzymian przez grupy uzbrojonych żydowskich powstańców tzw. sykaryjczykȯw. Do Masady, miejsca ostatniej ofiary powstańców żydowskich, oprócz esseńczyków, przybyli także ocaleli kapłani i lewici.

W ruinach Masady odkryto fragmenty rękopisów znanych jedynie u esseńczyków m.in. Pieśni Ofiary Szabatowej, a aktualne wykopaliska archeologiczne, kierowane przez Guy Stiedela, wydobyły na światło charakterystyczne pomieszczenie podobne do skryptorium w ruinach Qumran. Obecność licznych żydowskich łaźni rytualnych (hebr. mykwa) na Masadzie także sugeruje obecność tej sekty. Mimo świetnego zaopatrzenia obrońców w wodę i żywność, zdobycie twierdzy przez legion rzymski stało się kwestią czasu, gdy usypano w zaledwie 2 miesiące olbrzymią kamienną rampę i podpalono mury przygotowując ostateczny atak. Dramat żydowskich powstaṅcȯw opisuje żydowski historyk Jȯzef Flawiusz w dziele Wojna Żydowska.

Zdesperowani powstańcy nie chcieli oddać się w niewolę pogańskiego okupanta i postanowili dokonać zbiorowe samobójstwo podpaliwszy twierdzę. Masada pozostaje do dziś unikalnym symbolem honoru i walki o niepodległość. Bohaterska śmierć tysiąca powstańców zdaje się być symbolem Apokalipsy jakże obecnej w rękopisach esseńczykȯw, ale jak potwierdzają odkrycia Guy Stiedel, pozostawili oni na Masadzie sztuczną grotę podobną do tych w Qumran i fragmenty ceramiki na zwoje. Esseńczycy zeszli ze sceny historii, pozostawili jednak swoje bezcenne zwoje biblijne, a w rzymskiej Palestynie narodziło się chrześcijaństwo i wczesny Kościȯł. Film Révelations des manuscrits de la mer Morte umożliwia unikalną podróż śladami największego odkrycia biblijnego do źródeł naszej cywilizacji judeochrześcijańskiej. Nie przegapcie takiej okazji…

Na koniec warto tu przypomnieć, że Muzeum Biblii i Ziemi Świętej przy Instytucie Katolickim w Paryżu posiada dwa naczynia do przechowywania zwojów biblijnych z Qumran i fragment Psałterza z I wieku. Podobnie Muzeum Luwru (Departament Starozytnosci Orientalnych) posiada również takie naczynie (jarre à manuscrits) i facsimile tzw. Zwoju Miedzianego (3Q15) z Qumran. Natomiast Biblioteka Narodowa w Paryżu posiada fragmenty ok. 380 manuskryptȯw biblijnych z Qumran.

Dokument na kanale France 5: Révelations des manuscrits de la mer Morte, reżyseria Jamie WIGGINS . Produkcja Wielka Brytania, 92 min. (kolor). Wszystkim zainteresowanym portalu polski.fr podaję poniżej link (ważny do 16 maja 2020) do ponownego i bezpłatnego odtworzenia filmu w wersji francuskiej>>>>>