Leon IX – dobry papież z Alzacji

Św. Leon IX, fot. wikimedia, CC0

Niedziela 18 maja br. to dzień inauguracji pontyfikatu papieża Leona XIV. Warto przy tej okazji przypomnieć, że jednym z papieży noszących to samo imię był św. Leon IX. Urodził się na terenie dzisiejszej Francji, w Alzacji. Uznawany jest za jednego z najważniejszych papieży średniowiecza, który przybliżył papiestwo zwykłym chrześcijanom i wprowadził cenne reformy. Z drugiej strony tuż po jego śmierci doszło do wielkiej schizmy wschodniej.

Bruno, hrabia Egisheim-Dagsburg, przyszły papież Leon IX, urodził się 21 stycznia 1002 r. w alzackiej miejscowości Eguisheim, która dziś leży w regionie Grand Est na terenie Francji, a w XI w. znajdowała się w orbicie wpływów Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Niektóre hagiografie podają, że na jego ciele jako niemowlęcia zaobserwowano małe czerwone krzyżyki, które uznawano za stygmaty i znak szczególnego wybrania przez Boga. Niemieccy cesarze Konrad II i Henryk III byli jego krewnymi. Już od 5 roku życia kształcił się w szkole katedralnej u biskupa z Toul, Bertolda. Mając zaledwie 18 lat, był kanonikiem w Saint-Étienne. Jako 24-latek objął biskupstwo w Toul. Zajął się poważnymi reformami kleru. Zwoływał liczne synody.

Boso do grobu św. Piotra

Gdy po zaledwie 23 dniach pontyfikatu zmarł papież Damazy II w 1048 r., poselstwo z Rzymu poprosiło cesarza Henryka III o desygnowanie arcybiskupa Lyonu Halinarda, ale ostatecznie do jego wyboru nie doszło. Monarcha zaproponował zatem Brunona na Stolicę Piotrową. Bruno zaznaczył, że przyjmie urząd, jeśli lud Rzymu i duchowni jednogłośnie go zaakceptują. Po przybyciu do Wiecznego Miasta w stroju pokutnika, papież nominat boso odbył pielgrzymkę do grobu św. Piotra. Stało się jak chciał – rzymianie i duchowni jednogłośnie poparli go jako nowego papieża. Przyjął imię Leon IX i został koronowany, pozostając jednocześnie biskupem Toul. Jego pontyfikat formalnie rozpoczął się 12 lutego 1049 r. Dla porównania zaznaczmy, że rządy Leona IX przypadały na czasy panowania księcia Kazimierza I Odnowiciela w Polsce.

Papież reformator

Pontyfikat Leona IX okazał się niezwykle owocny dla Watykanu i Kościoła. Nowy papież podjął ważne reformy, czerpiąc wiele inspiracji ze słynnego opactwa benedyktyńskiego we francuskim Cluny, i podjął skuteczną walkę z nadużyciami. Poza tym poczynił ważne kroki na drodze uniezależnienia Kościoła od władzy cesarzy niemieckich. To właśnie m.in. dlatego tak zależało mu, żeby to lud Rzymu zaakceptował go jako papieża, aby nie bazować jedynie na decyzji cesarza. Ojciec Święty organizował liczne synody na ziemiach włoskich, ale też na terenie Francji i Niemiec. Jego podróże były też ważnym manifestem uniwersalizmu Kościoła i papieża, który był zwierzchnikiem nie tylko biskupstwa rzymskiego.

Warto dodać, że z pontyfikatem Leona IX wiąże się rozwój instytucji Kolegium Kardynalskiego, którego zadaniem jest wsparcie posługi Ojca Świętego. Dzięki niemu w Kolegium znaleźli się kardynałowie reprezentujący różne nacje, przez co instytucja ta stała się bardziej powszechna.

Papież dowódca wojskowy i dramat schizmy

Na zakończenie jeszcze ciekawostka: choć z dzisiejszego punktu widzenia może się to wydawać nieprawdopodobne, papież Leon IX dowodził częścią wojsk niemieckich, italskich i apulijskich w bitwie z Normanami pod Civitate (17 czerwca 1053 r.), którzy zagrażali Państwu Kościelnemu. Papież na kilka miesięcy dostał się do niewoli, po której wrócił do Rzymu, ale był już ciężko chory i niedługo zmarł (19 kwietnia 1054 r.).

Krótko po jego śmierci doszło do jednego z najbardziej znaczących wydarzeń w historii chrześcijaństwa jakim była tzw. wielka schizma wschodnia. Po klęsce w bitwie z Normanami pod Civitate Leon IX został zmuszony do oddania w lenno księciu normańskiemu Robertowi Guiscardowi księstwa Apulii. Wskutek tego zaostrzyło się trwające już od pewnego czasu i spowodowane różnymi czynnikami nieporozumienie pomiędzy patriarchą Konstantynopola Michałem Cerulariuszem a Kościołem rzymskim.

Aby ratować napiętą sytuację legaci papiescy z kard. Humbertem na czele w styczniu 1054 r. wyruszyli do Konstantynopola na negocjacje. Nie udało się jednak dojść do porozumienia. 16 lipca 1054 r. kard. Humbert złożył na ołtarzu w Hagia Sofia bullę ekskomunikującą Cerulariusza. Kościół wschodni również Zachód obłożył ekskomuniką 24 lipca 1054 r.

Święty papież, patron muzyków

W 1087 r. za pontyfikatu Wiktora III relikwie św. Leona IX umieszczono w podziemiach bazyliki św. Piotra, w osobnej kaplicy. W XVI w., gdy powstała nowa bazylika, relikwie świętego papieża umieszczono pod ołtarzem św. męczenników Marcjalisa i Waleriusza. Leon IX był miłośnikiem muzyki, dlatego jest patronem organistów i muzyków kościelnych. Jego wspomnienie przypada 19 kwietnia.

Podstawowe źródła informacji: brewiarz.pl, Wikipedia, modlitwawdrodze.pl, historykon.pl

 

Transmisja Mszy św. inaugurującej pontyfikat Leona XIV od godz. 10:00:

📢 Transmisja Mszy św. inauguracyjnej po polsku!

🗓 Niedziela, 18 maja, godz. 10:00

📺 Na portalu: https://t.co/kEAW7GDXg2

🎥 oraz na oficjalnym kanale #VaticanNews – Polski na #YouTube: https://t.co/jDkT6jyT8I

Nie przegap tego wyjątkowego wydarzenia! @EpiskopatNews pic.twitter.com/H61xzLh3G7

— Vatican News PL (@VaticanNewsPL) May 17, 2025

 

czytaj też: >>> Polacy i Francuzi w historii papiestwa <<<