Habemus Papam: Francuz i inne ciekawostki

Kard. Jean-Louis Tauran (2012), fot. Autorstwa Eröffnung_des_Zentrums_für_Interreligiösen_und_Interkulturellen_Dialog_(8231421505).jpg: Dragan Taticderivative work: Gugganij - Ten plik jest fragmentem innego pliku, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=43314240; Wybór papieża w 1415 r., fot. wikimedia (domena publiczna)

Dokładnie 10 lat temu, 13 marca 2013 r. ok. godz. 20:00, kard. Jorge Mario Bergoglio został wybrany na 266. papieża. Przybrał imię Franciszek. Tradycyjną formułę “Habemus Papam” (“Mamy Papieża”) odczytał tamtego dnia francuski kardynał Jean-Louis Pierre Tauran. Ciekawostką jest, że od 1484 r., odkąd wiemy, że papieże ogłaszani są tą słynną formułą, Tauran był dopiero drugim duchownym ogłaszającym wybór papieża, który nie pochodził z terenu Włoch, a który został zrejestrowany w źródłach. Pierwszym znanym nam nie-Włochem, a nawet nie-Europejczykiem był ogłaszający wybór kard. Ratzingera na Benedykta XVI w 2005 r. chilijski duchowny kard. Jorge Medina Estévez.

Każdemu Polakowi “Habemus Papam” kojarzy się przede wszystkim z 16 października 1978 r, kiedy to kard. Pericle Felici ogłosił, że papieżem został wybrany kard. Karol Wojtyła. Ogłoszenia wyboru nowego papieża co najmniej od 1484 r. z pomocą tej formuły (nieco modyfikowanej w czasie) dokonuje kardynał protodiakon z balkonu bazyliki św. Piotra.

Nie jest jednak wykluczone, że już przed 1484 r. stosowano “Habemus Papam”, ale ten fakt mamy jednoznacznie potwierdzony z datą 29 sierpnia 1484 r., kiedy protodiakon Francesco Piccolomini ogłosił, że papieżem został kard. Giovanni Battista Cibo z Molfetty, przybierając imię Innocenty VIII. Piccolomini powiedział wówczas uroczyście:

Annuncio vobis gaudium magnum: Papam habemus. Reverendissimus Dominus cardinalis Melfictensis electus est in summum pontificem et elegit sibi nomen Innocentium Octavum (Zwiastuję wam radość wielką: Mamy papieża. Najczcigodniejszy pan kardynał z Molfetty został wybrany na papieża i przybrał sobie imię Innocentego VIII).

Należy podkreślić, że zachowane formuły “Habemus Papam” nie dotyczą wszystkich papieży po 1484 r., ale znamy ją w przypadku 38 z nich, włącznie z Franciszkiem. Na tej podstawie możemy stwierdzić, że ulegała ona pewnym modyfikacjom.

W obecnej postaci formuła brzmi: “Annuntio vobis gaudium magnum: habemus Papam,Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum … [imię kardynała wybranego na papieża w bierniku, accusativus], Sanctæ Romanæ Ecclesiæ Cardinalem … [nazwisko kardynała wybranego na papieża w formie nieodmienionej], qui sibi nomen imposuit … [imię, które przybrał nowy papież, w bierniku, accusativus]”.

W tłumaczeniu na polski: “Oznajmiam wam wielką radość: mamy Papieża, Najczcigodniejszego i Najprzewielebniejszego Pana, Pana … [imię kardynała wybranego na papieża], Kardynała Świętego Kościoła Rzymskiego … [nazwisko kardynała wybranego na papieża], który przybrał sobie imię … [imię, które przybrał nowy papież]”.

Niektórzy kardynałowie aż trzykrotnie mieli okazję ogłaszać nowego papieża. Tak było w przypadku kard. Francesco Maidalchiniego, Benedetto Pamphiljego i Alessandro Albaniego. To oznacza, że ci trzej duchowni ogłosili niemal 25 proc. papieży, co do których wiemy, że stosowano “Habemus Papam”.

Zdarzyło się, że protodiakon sam zostawał później papieżem. Tak było np. w przypadku kard. Alessandro Farnese, który ogłosił wybór Leona X, po czym sam później został papieżem jako Paweł III. Podobnie Francesco Piccolomini ogłosił Innocentego VIII i Aleksandra VI, po czym sam został papieżem jako Pius III, ale ze względu na zły stan zdrowia pełnił urząd jedynie niecały miesiąc.

Jako ciekawostkę warto jeszcze wspomnieć, że przynajmniej w 1958 r., 1978 r. i 2005 r. kardynałowie ogłaszający nowego papieża popełnili w formule błędy gramatyczne lub pewne nieścisłości. Kard. Pericle Felici pomylił się dwukrotnie: zarówno w przypadku Jana Pawła I jak i Jana Pawła II. Dla przykładu: 16 października 1978 r. Felici zamiast powiedzieć “Joannem Paulum Secundum”, użył nieodpowiedniego przypadka, mówiąc “Joannis Pauli”. Poza tym pominął numer porządkowy papieża.

A teraz jeszcze kilka słów o kard. Jean-Louis Pierre Tauran, który ogłosił wybór obecnego papieża. Urodził się 5 kwietnia 1943 r. w Bordeaux. Od 1988 r. był podsekretarzem, a w latach 1990-2003 sekretarzem ds. relacji z państwami Sekretariatu Stanu. W 1991 r. został wyświęcony na biskupa, a w 2003 r. został kardynałem. W latach 2003-2007 był bibliotekarzem i archiwistą Kurii Rzymskiej. W 2007 r. mianowano go przewodniczącym Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzynarodowego. Od 2014 r. kardynał kamerling. W latach 2011-2014 był protodiakonem kolegium kardynalskiego i właśnie dlatego to on ogłosił wybór Franciszka w 2013 r. Ten watykański dyplomata zmarł 5 lipa 2018 r. w Hartford w USA, gdzie udał się na leczenie.

Souvenez-vous, il y a 10 ans…
La première apparition du pape François à la loggia de la Basilique Saint-Pierre ! #HabemusPapam10

?https://t.co/DnlqoXCiEw pic.twitter.com/CikPY8nnUj

— KTOTV (@KTOTV) March 13, 2023

Na koniec, nieco na marginesie tematu głównego, przypomnijmy, że biorąc pod uwagę już całą historię papiestwa, mówiąc tak pół żartem pół serio, mamy póki co 17:1 na korzyść Francji w stosunku do Polski. Gdybyśmy nawet naciągnęli nieco narodowość Piusa X i uznali go za prawie Polaka, niewiele to zmieni. Papieży z Francji było przynajmniej siedemnastu, Polak tylko jeden.

Nie ujmując niczego francuskim papieżom to jednak Polak, choć jeden, był nader wyjątkowy. I to on często określany jest jako wielki. To daje do myślenia.

W 2018 r. przeprowadzono badanie wśród Francuzów na temat popularności papieży w tym kraju. I co się okazało? Otóż najbardziej lubianym papieżem wśród obywateli Francji został wybrany Jan Paweł II. Na drugim miejscu uplasował się Franciszek, a na trzecim Jan XXIII.

Więcej >>>

Podstawowe źródła informacji: Wikipedia, Encyklopedia PWN

 

czytaj też:

Dwaj papieże – niezwykły fresk u polskich pallotynów w Paryżu >>>

Jak zapamiętałam papieża Jana Pawła II >>>

Sekretna pustelnia Jana Pawła II: „To miejsce bardzo mi pomagało modlić się” >>>