30-lecie Stowarzyszenia Polskich Katolików na Węgrzech

JG / AH / 25.04.2023

fot. archiwum bp. Piotra Turzyńskiego

Polonia węgierska choć stanowi niewielką grupę osób, to w niezwykle aktywny i entuzjastyczny sposób angażuje się w przekazywanie tożsamości i historii Polski. Ci wspaniali ludzie, tworzą niezwykłe, ważne i piękne środowisko – powiedział delegat KEP ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej bp Piotr Turzyński, który w miniony weekend uczestniczył w obchodach 30-lecia istnienia Stowarzyszenia Polskich Katolików na Węgrzech pw. św. Wojciecha.

Delegat KEP wręczył stowarzyszeniu medal Konferencji Episkopatu Polski „Pro Polonia et Ecclesia” w dowód uznania jego zasług dla Polonii i Kościoła. „Ci ludzie z wielkim zaangażowaniem promują polską kulturę i ideały. Organizując tygodnie kultury chrześcijańskiej, pokazują polskie tradycje i naszą kulturę” – podkreślił bp Turzyński.

Stowarzyszenie Polskich Katolików na Węgrzech powstało w celu odzyskania Domu Polskiego, utraconego w czasach komunistycznych. Udało się to w 1998 r., a poświecenia Domu w 2002 r. dokonał Prymas Polski kard. Józef Glemp. „Od tego czasu doświadczamy niezwykłej siły tego miejsca, opieki św. Wojciecha, który sprawia, że są tu różne grupy zjednoczone w tym Domu: przedszkolaki, grupa teatralna, chór św. Kingi” – zaznaczyła prezes stowarzyszenia Katarzyna Takácsné-Kalińska. „Czujemy się dobrze w naszym Domu Polskim. Jesteśmy wdzięczni dobremu Bogu, że możemy to miejsce mieć na własność” – dodała.

Większość węgierskiej Polonii żyje w rodzinach mieszanych, w związku z czym Dom Polski jest miejscem prezentowania kultury polskiej nie tylko sympatykom Polski na Węgrzech, ale również węgierskim członkom polonijnych rodzin. Jak zaznaczyła prezes stowarzyszenia, w Domu nieustannie toczy się „życie kulturalne związane z organizowaniem polskojęzycznych wystaw, spotkań, prezentacji książek, filmów, jak również stałych spotkań polonijnych. To wszystko nas scala”.

Duchową opiekę w Domu Polskim od lat sprawuje Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej oraz siostry Misjonarki Chrystusa króla dla Polonii Zagranicznej, którzy, jak podkreśliła prezes stowarzyszenia, „inicjują, animują wiele spotkań i kulturalnych wydarzeń jednoczących węgierską Polonię”.

W trakcie wizyty na Węgrzech bp Turzyński odwiedził Ogólnokrajową Uzupełniającą Polską Szkołę i Przedszkole na Węgrzech. Uczestniczył w uroczystości nadania jej imienia Polskich Smyków. Placówka oficjalnie istniejąca od roku ma siedzibę w Budapeszcie. Ponadto posiada 10 oddziałów na terenie całych Węgier, w których uczy 14 nauczycieli. „Nauczyciele są Polakami, którzy mają wykształcenie pedagogiczne. Są nie tylko świetnymi nauczycielami, ale przede wszystkim patriotami, którzy miłość do Polski przekazują polskim uczniom” – podkreśliła dyrektorka szkoły Anna Lang.

We wszystkich oddziałach szkoły uczy się ok. 200 dzieci. W samym Budapeszcie jest ich blisko 90. Placówka prężnie się rozwija. Szkoła działa w systemie węgierskim. Jak zaznaczyła Anna Lang, „nauka języka polskiego jest najważniejsza, bo język jest drzwiami do kultury, historii, tradycji”.

Placówka kładzie nacisk na podejście emocjonalne do Polski jako drugiej ojczyzny. „My nie każemy dzieciom, żeby były Polakami, bo jest to niemożliwe – te dzieci są i Węgrami, i Polakami. My to szanujemy, dlatego organizujemy bardzo dużo warsztatów, spotkań, wyjazdów, obozów w Polsce, po to by dzieci posmakowały Polski i naładowane emocjonalnie wrażeniami wróciły. Jest to bardzo motywujące. Dzięki temu te dzieci chcą się jeszcze bardziej uczyć języka” – zaznaczyła dyrektor szkoły.

Główne uroczystości rocznicowe rozpoczęły się w sobotę wieczorem koncertem w bazylice katedralnej pw. św. Stefana w Budapeszcie. Wystąpiła Przemyska Orkiestra Kameralna. Wykonała światową prapremierę Mszy św. ku czci św. Wojciecha op. 12 Mieczysława Surzyńskiego.

W niedzielę bp Piotr Turzyński przewodniczył Mszy św. w kościele polskim pw. NMP Wspomożenie Wiernych. Mszę koncelebrowali również inni polscy kapłani: niegdyś związany z duszpasterstwem polonijnym na Węgrzech, a obecnie dyrektor Biura Zespołu Pomocy Kościołowi na Wschodzie ks. Leszek Kryża SChr oraz ks. Marek Grygiel SChr, ks. Tomasz Głuszak asystent kościelny Towarzystwa św. Wojciecha z Gniezna, o. Andrzej Kostecki OP oraz proboszcz Polskiej Parafii Personalnej na Węgrzech ks. Krzysztof Grzelak SChr.

Po liturgii złożono kwiaty przy pomniku ks. Wincentego Danka, założyciela Domu Polskiego. W obecnym tygodniu przypada 78. rocznica jego śmierci. 116 lat temu stał się on pierwszym duszpasterzem polskiej emigracji na Węgrzech, budowniczym polskiego kościoła na Kőbánya i schroniska dla Polaków, późniejszego Domu Polskiego.

Delegat KEP odwiedził także Instytut Polski i obejrzał wystawę poświęconą Emanuelowi Korompay oficerowi Wojska Polskiego węgierskiego pochodzenia, który został zamordowany przez Sowietów w 1940 r. Po niedzielnej Mszy św. została również otwarta wystawa fotografii obrazująca historię Domu Polskiego i działalności stowarzyszenia. Po uroczystościach ambasada polska wydała bankiet dla zaproszonych gości.

Bp Piotr Turzyński przybył również do muzeum, które ukazuje historię relacji i więzi Węgrów i Polaków. „Z wielkim szacunkiem podziwiałem ludzi zaangażowanych w to, aby tę polską tożsamość zachować, pokazywać historię i budować więzi polsko-węgierskie” – zaznaczył bp Turzyński. Na poniedziałkowy wieczór w liturgiczną uroczystość św. Wojciecha zaplanowano koncert organowy prof. Sylwestra Rostettera w kościele polskim.

Dom Polski został założony przez ks. Wincentego Danka i siostry elżbietanki, które przybyły tutaj z Poznania i służyły Polonii w okresie międzywojennym. Dom oferował wsparcie polskim uchodźcom. W czasach komunistycznych Dom został zdewastowany, a marzeniem Polaków stało się jego odzyskanie jako siedziby dla siebie, gdzie mogłoby się toczyć życie kulturalne i religijne miejscowej Polonii. Działania podjęte przez stowarzyszenie we współpracy z ambasadą polską przyniosły zamierzony skutek pod koniec XX w.

Stowarzyszenie Polskich Katolików na Węgrzech ma szeroki zakres działania. W Domu Polskim prowadzi przedszkole, grupę teatralną, chór św. Kingi, organizuje wystawy i różnorodne inicjatywy polonijne i polsko-węgierskie. Stowarzyszenie jest wspierane przez polskie ministerstwo spraw zagranicznych, pełnomocnika Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą, Ambasadę Polską na Węgrzech oraz różne organizacje polonijne, w tym stowarzyszenie Wspólnota Polska, ale także przez rząd węgierski.

zdjęcia: archiwum bp. Piotra Turzyńskiego