Polacy w kraju i za granicą w maju modlili się przy kapliczkach

Kapliczka nad Bugiem, fot. s. Amata J. Nowaszewska

Jednym z elementów tradycyjnej polskiej pobożności Maryjnej są nabożeństwa majowe, tzw. majówki, odprawiane w maju przy kapliczkach i krzyżach rodzinnych oraz przydrożnych. W tym roku również mieszkańcy głównie polskich wsi gromadzili się, aby odmawiać litanię loretańską i śpiewać pieśni Matce Bożej. O tej polskiej tradycji nie zapomniała też Polonia.

Polski poeta pisał: „Tylko pod tym krzyżem, tylko pod tym znakiem, Polska jest Polską, a Polak Polakiem”. To pokazuje związek krzyży i kapliczek z poczuciem polskiej i katolickiej tożsamości Polaków, które nie ograniczają się jedynie do nabożeństw majowych.

Krzyże przydrożne i kapliczki obecne są w polskiej tradycji od wielu wieków. Powstawały z różnych powodów. W dawnych czasach wierzono, że ich obecność w polskim krajobrazie chroni przed wpływem demonów i złych mocy. Często były wotum wdzięczności za uratowanie komuś życia, ratunek przed powodzią lub jakimś innym nieszczęściem. Zdarzało się, że budował je grzesznik, chcąc wynagrodzić za swoje grzechy. Innym znów razem wznoszono je ze zwyczajnych odruchów serca, aby np. w drodze do pracy krótko zawierzyć swoje sprawy Bogu, często przez przyczynę Maryi. Poza tym we wsiach nieposiadających kościołów kapliczki i krzyże stawały się ośrodkami lokalnego kultu.

Chociaż przy kapliczkach modlono się i nadal modli w różnych okresach roku, to jednak czasem wyjątkowym jest maj, miesiąc Matki Bożej, kiedy dziś już wprawdzie rzadziej niż dawniej, ale jednak ciągle gromadzą się Polacy, aby odmawiać litanię loretańską i śpiewać pieśni Maryjne. Pobożność Maryjna w Polsce jest wyjątkowa w skali świata.

Nabożeństwa majowe zrodziły się prawdopodobnie na Wschodzie w V w., a na przełomie XIII i XIV zagościły w Europie. Jak podaje Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, w Polsce pierwsze nabożeństwo majowe odprawiono w 1838 r. w Tarnopolu i szybko rozprzestrzeniło się na całą Polskę, znajdującą się wówczas pod zaborami rosyjskim, pruskim i austriackim.

Tradycja nakazywała, aby między 18:00 lub 19:00 i 20:00 spotkać się na wspólnej modlitwie. Modlitwę i śpiewy zazwyczaj prowadziła jedna osoba. Dla wszystkich takie spotkanie było także okazją do odpoczynku po całym dniu pracy.

Do dziś w Polsce można spotkać wiele pięknie wykonanych kapliczek, często dzieła lokalnych artystów. Nabożeństwa majowe nie zanikły, a dzięki lokalnym inicjatywom w wielu regionach są przywracane na nowo.

Trzeba odnotować, że majówki możemy spotkać także poza granicami Polski. Kultywowanie majówkowej tradycji wśród Polonii nabiera szczególnego znaczenia i jest jednym z wyrazów przywiązania do tego, co polskie. To także element edukacji patriotycznej młodego pokolenia. Może na wspomnienie Polski niejedna łza tęsknoty zakręci się w polonijnym oku w trakcie pięknego majowego wieczoru.