Wycieczka do Normandii śladami żołnierzy Pierwszej Dywizji Pancernej gen. Maczka

fot. Agnieszka Vaugon

Podczas gdy Prezydent RP Andrzej Duda składał hołd polskim żołnierzom Pierwszej Dywizji Pancernej poległym w Belgii i Holandii 30 października 2019 r. zamieszkująca Francję młodzież polska odbyła wyprawę do Normandii śladami tejże dywizji. Uczestniczyło w niej 50 młodych osób w wieku od 9 do 19 lat głównie ze szkół polskich w Paryżu i okolicy.

Organizatorem wydarzenia było stowarzyszenie VITA-Stowarzyszenie Rodzin Polskich i Polsko-Francuskich w Paryżu, a gościem honorowym ks. Infułat Stanisław Jeż, były długoletni Rektor Polskiej Misji Katolickiej we Francji, który kilkakrotnie uczestniczył w obchodach alianckiego lądowania w Normandii i znał osobiscie ostatniego polskiego weterana walk w Normandii mjr. Edwarda Podymę, walczącego pod wodzą gen. Stanisława Maczka w Pierwszej Dywizji Pancernej. Edward Podyma wywodzący się z francuskiej emigracji zmarł w grudniu 2018 r. i był ostatnim weteranem dywizji zamieszkującym Francję.

Pierwsza Dywizja Pancerna zostala utworzona w Anglii z rozkazu Naczelnego Wodza Sił Polskich gen. Władysława Sikorskiego w lutym 1942 r., a na jej dowódcę mianowany został gen. Stanisław Maczek. Na przełomie lipca i sierpnia 1944 r. I Dywizja wylądowała na plażach Normandii i stąd rozpoczął się szlak bojowy i zacięte walki o Normandię. Dlatego pierwszym etapem hołdu składanego żołnierzom gen. Stanisława Maczka było nawiedzenie Memorialu na wzgorzu Montormel. To tu rozegrała sie straszna bitwa pod Falaise, która była krwawym chrztem bojowym dywizji; wycofujące się 5 i 7 Armia niemiecka zamknięte zostały przez siły alianckie w swoistą „butelkę”, a jej korkiem na wzgórzu 622 (czyli Montormel) była właśnie Pierwsza Polska Dywizja Pancerna. Straty w ludziach były olbrzymie – na polskim cmentarzu w Urville Langamerie, kolejnym przystanku pielgrzymki, spoczęło około 800 żołnierzy; to w ich intencji przy cmentarnym ołtarzu Mszę Świętą odprawił ks. Infułat Stanislaw Jeż.

Zapalone zostały znicze, a młodzież zatknęła na grobach biało-czerwone flagi.

Kolejnym etapem tej wyjątkowej pielgrzymki było położone już nad morzem Arromanches; tu miesiąc po rozpoczęciu pamiętnej operacji-inwazji sił alianckich we Francji nazwanej „Overlord”, desantowana została Pierwsza Dywizja Pancerna. Szczegóły tego wydarzenia upamiętnia muzeum położone nad morzem, a imponujące betonowe bloki ruchomego portu, który „przypłynął z Anglii” do dziś stanowią część nadmorskiego pejzażu. Jesienna słota nie pozwoliła na dłuższy przystanek na pamiętnych plażach w Arromaches , ale droga powrotna obfitowała w głęboką refleksję nad losami żołnierzy polskich, którzy choć walczyli o wolność innych narodów umierali tylko za Polskę.

Już w autobusie odbył się historyczny konkurs wiedzy – a dla nas organizatorów bardzo budującym było widzieć nie tylko szczere zainteresowanie postacią gen. Stanisława Maczka i jego żołnierzami, ale i zrozumienie młodzieży dla ich motywacji – 15-tysięczna dywizja pancerna w dużej części składała się z Polaków urodzonych lub mieszkających we Francji, w wyniku Konwencji z 1918 r. sprowadzonych do pracy we Francji zostało około 280 tys. Polaków.

Bogata i bardzo dobrze przyjęta przez młodzież dokumentacja, którą wsparł nas Instytut Pamięci Narodowej, posłużyła do konferencji, projekcji filmu, a także na liczne nagrody wręczone zwycięzcom konkursu.

„Polonia Patria mea” – niech ten cytat zamieszczony na grobie anonimowego lotnika polskiego z cmentarza w Normandii posłuży nam za zakończenie.

Dziękując za wsparcie Senatowi RP, relację z odbytej podroży do grobów i miejsc pamięci złożyła Barbara Jasiak – prezes stowarzyszenia Vita.