Wystawa prac Wandy Ładniewskiej-Blankenheim w Paryżu

fot. polskifr.fr/MB

Polska artystka, rzeźbiarka, malarka Wanda Ładniewska-Blankenheim przez większość swojego życia tworzyła we Francji. Przez lata pracowała również w „Gazecie Polskiej”, redagując dział kulturalny oraz jako nauczycielka języka polskiego w Polskim Liceum w Paryżu. Jej prace wielokrotnie wystawiane były w całej Europie, a dziś oglądać je można w Bibliotece Polskiej w Paryżu.

Jak czytamy na stronie Instytutu Biblioteki Polskiej w Paryżu, artystka urodziła się w przedwojennym Lwowie, 17 czerwca 1903 r.

„Była córką lekarza, Szymona Ładniewskiego i Hanny Róży Erdheim. Wcześnie osierocona przez ojca wychowywała się u rodziny swojej matki. W 1913 r. rozpoczęła naukę w prywatnym gimnazjum im. Juliusza Słowackiego we Lwowie a następnie kontynuowała ją w prywatnym Gimnazjum Żydowskiego Towarzystwa Szkoły Ludowej i Średniej. Świadectwo dojrzałości uzyskała w 1922 r. W tym samym roku zapisała się na Wydział Filozoficzny, przemianowany potem na Humanistyczny Uniwersytetu Jana Kazimierza, gdzie studiowała filologię germańską i historię sztuki. Dyplom uzyskała w 1927 r.

Jeszcze w trakcie trwania studiów poznała Zygmunta Józefa Blankenheima (1899-1944), ówczesnego studenta Politechniki Lwowskiej i 28 października 1928 r. wyszła za niego za mąż.

Wykształcenie z zakresu historii sztuki po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Jana Kazimierza uzupełniała na Uniwersytetach w Wiedniu i Grazu oraz w Politechnice Lwowskiej na wydziale architektury. Dodatkowo w 1937 r. uczestniczyła w kursie organizowanym w Gdyni przez Wakacyjny Instytut Sztuki przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

W 1931 r. zdała egzamin przed Państwową Komisją Egzaminacyjną we Lwowie dla Kandydatów na Nauczycieli Szkół Średnich i od września 1932 r., rozpoczęła pracę jako nauczycielka literatury i języka niemieckiego w lwowskich gimnazjach, najpierw w Gimnazjum im. Jana Długosza, następnie w Gimnazjum im. Śniadeckich i ostatecznie w Gimnazjum dr Adeli Karp-Fuchsowej. Podnosząc swoje umiejętności w zakresie germanistyki uczestniczyła w specjalistycznych kursach w Grazu w 1931 roku i Wiedniu w roku 1935.

Wybuch wojny niewiele zmienił w życiu Blankenheimów. W. Ładniewska-Blankenheim nadal pracowała jako nauczycielka w gimnazjum dr Adeli Karp-Fuchsowej a Z. Blankenheim w elektrowni miejskiej. Dopiero niemiecka okupacja i represje wobec Żydów spowodowały opuszczenie Lwowa. Od stycznia 1942 r. pod nazwiskiem Małyniczowie zamieszkali w Rzeszowie, gdzie W. Ładniewska-Blankenheim podjęła pracę jako nauczycielka w tamtejszym gimnazjum. Jednak już w kilka miesięcy później, na skutek szantażu ze strony jednego z uczniów, Blankenheimowie zostali zmuszeni do dalszych przenosin. Już w sierpniu udali się do Zakopanego, gdzie przebywali przez 5 miesięcy. 17 stycznia 1943 r. obydwoje zostali aresztowani przez gestapo. Przez pierwszy miesiąc byli więzieni w Zakopanem, w dalszym ciągu ukrywając swoje pochodzenie i wyznanie. Stamtąd przez Kraków przewieziono ich w połowie marca do Oświęcimia. Tu zostali rozdzieleni, Z. Blankenheim pozostał w Oświęcimiu gdzie zmarł pod koniec 1944 r. Natomiast W. Ładniewska-Blankenheim została umieszczona w Brzezince. Podczas pobytu w obozie, dzięki swoim zdolnościom pracowała jako rysowniczka w laboratorium uprawy kauczuku w pobliskim Rajsku, przerysowując preparaty mikroskopowe.

W wyniku likwidacji obozu, która nastąpiła 18 stycznia 1945 r. została przewieziona kolejno do obozów w Ravensbrück, Malchowie ostatecznie trafiając do Lipska, skąd w początkach kwietnia udało jej się uciec. Ukrywała się do 25 kwietnia 1945 r., kiedy wkroczyli Amerykanie. Po zakończeniu działań wojennych zdecydowała się na powrót od Polski. Zamieszkała w Warszawie i od 1 czerwca 1945 r. pracowała w Ministerstwie Oświaty na stanowisku prowizorycznego radcy ministerialnego. Po roku poprosiła o zwolnienie z pracy i ostatecznie, po uzyskaniu wizy do Ekwadoru, w połowie 1946 r. opuściła Polskę. Od 19 grudnia 1946 r. na stałe przebywała w Paryżu a do Ekwadoru pojechała dopiero w 1951 r. i to jedynie w celach turystycznych na około dwa miesiące.”

W Paryżu Wanda Ładniewska pracowała w „Gazecie Polskiej”, prowadząc i redagując dział kulturalny, przygotowując recenzje wystaw, przeprowadzając wywiady z artystami, dzięki czemu francuska Polonia miała dostęp do bieżących informacji z dziedziny kultury i sztuki. Przez wiele lat była również nauczycielką języka polskiego w Liceum Polskim w Paryżu.

Jeszcze podczas pracy zawodowej w „Gazecie Polskiej” rozpoczęła studia artystyczne w Akademii Grande Chaumière. Kształciła się pod okiem Emmanuela Auricoste’a i Ossipa Zadkina (wybitnego przedstawiciela rzeźby kubistycznej), czerpiąc inspiracje od znanych twórców i rozwijając jednocześnie swój własny styl zarówno w dziedzinie rysunku, jak i rzeźby.

Od 1950 r. uczestniczyła w licznych Salonach sztuki i wystawach:

„Rzeźby Wandy Ładniewskiej eksponowane były m.in. w Musée Rodin (1950), w Société des Artistes Indépendants (1958-1960), w Salon de la Jeune Sculpture (1961-1963), Union des Femmes Peintres et Sculpteurs (1965) i w Salon d’Art Sacré et d’Expression Spirituelle (1967-1971), Salon Interrégional de la Gravure Originale (1975-1991), w Galerie Daberkow we Frankfurcie (1973), w Galerie Gutenberg w Strasburgu (1975), oraz wielokrotnie w Paryskim Salon d’Automne (1963-1982). Ponadto miała też dwie wystawy indywidualne, w Woodstock Gallery w dniach 2 do 21 marca 1964 r., oraz w Galerie Lambert od 14 lutego do 8 marca 1969 r. Duże znaczenie miała też wystawa jej grafik w Galerie de Villiers w 1975 r.”

Jej specjalnością było również medalierstwo. W 1995 r., z okazji roku mickiewiczowskiego, wykonała dla Liceum Polskiego w Paryżu medalion z podobizną Adama Mickiewicza, który do dziś znajduje się na dziedzińcu szkoły.

Życie Wandy Ładniewskiej-Blankenheim naznaczone było cierpieniem i tragedią wojny. To doświadczenie odcisnęło swoje piętno na jej twórczości i często znajdowało w niej wyraz. Widać to m.in. w rzeźbach takich jak „Zburzone miasto”, czy „Ocaleni” oraz w wielu rycinach, których linie, kompozycje i kolory oddają niepewność i grozę traumatycznych przeżyć.

Artystka zmarła w Paryżu w 1995 r. Jej symboliczny grób znajduje się na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie, a jej prochy, zgodnie z życzeniem rzeźbiarki, zostały rozrzucone na paryskim cmentarzu Père-Lachaise.

Jak czytamy w katalogu wystawy dostępnym dla zwiedzających:

„Wanda Ładniewska-Blankenheim jest jeszcze wciąż niewystarczająco znana publiczności. Mamy jednak nadzieję, że wystawa w Bibliotece Polskiej w Paryżu pozwoli na przypomnienie jej twórczości i pomimo niewielkiej ilości zachowanych prac, przywrócenie jej ważnej pozycji wśród artystów XX wieku.”

Wystawa jest darmowa i potrwa do 30 sierpnia 2025 roku.

Zdjęcia: Polskifr.fr / MB

 

czytaj też: >>> Skarby uratowane z Gazy – ciekawa wystawa w Paryżu <<<