Polskifr.fr na wakacjach 7 #2 | Socjologia kultury Korsykan – relacja z podróży

2025.06.28, Île Rousse, Mała Syrena, fot. T. Różycki

Pociągające góry, zachwycające krajobrazy, piaszczyste plaże, czyste Morze i rozpalone Słońce zachęciły nas do odwiedzenia Korsyki. W Calvi rozpoczynaliśmy nasz odpoczynek i kontakty społeczno-kulturowe. Dla Polskifr.fr relacjonują Joanna Okarma i Tadeusz Różycki.

Korsyka, wyspa należąca do Francji, leżąca na południowy-wschód od jej terytorium kontynentalnego i na zachód od Półwyspu Apenińskiego (Włochy), sąsiaduje od południa z włoską Sardynią. Wyspa w kształcie lewej stopy ludzkiej z długim paluchem, o powierzchni 8 680 km2 – jest mniejsza od obszaru aktualnie najmniejszego woj. opolskiego obejmującego 9 412 km2 – co czyni ją czwartą pod względem wielkości na Morzu Śródziemnym, po: Sycylii, Sardynii i Cyprze.

Szczypta korsykańskiej historii

Położenie Korsyki sprawiało, iż jej terytorium byli zainteresowani geopolityczni sąsiedzi. W historię Korsyki znacząco wpisał się Pasquale Paoli (1725–1807), korsykański generał i patriota, który walczył o niepodległość Korsyki, przeciw Genui, a potem Francji. W zrywie narodowym, w listopadzie 1755 roku, Korsyka ogłosiła niepodległość i proklamowała powstanie Republiki Korsykańskiej na mocy uchwalonej – pierwszej na świecie – konstytucji (Konstytucja Korsyki) napisanej w języku włoskim. Druga ogłoszona Konstytucja w 1794 roku dla Królestwa Anglo-Korsykańskiego (1794–1796) wprowadziła na 2 lata prawo wyborcze dla wszystkich właścicieli ziemskich.

Wyspa o górzystym sercu

W tym miejscu pominę bogatą i interesującą historię wyspy, zapraszając do podjęcia samodzielnych studiów. Nadmienię, iż w 1975 roku Korsykę podzielono na dwa departamenty: Korsyka Południowa (2A, Corse-du-Sud) i Górna Korsyka (2B, Haute-Corse). Wcześniej Korsyka tworzyła jeden departament o numerze 20. Wnętrze wyspy jest górzyste. Korsykę pokrywają cztery wysokie pasma górskie: Cinto, Rotondo, Renoso i Incudine. Ponad 25 szczytów przekracza wysokość 2 000 m n.p.m. Najwyższy z nich to Monte Cinto, 2 706 m n.p.m. w północno-zachodniej części wyspy, zbudowany ze skał krystalicznych, głównie granitów, pokrytych warstwą zalegającego przez cały rok śniegu odbijającego się w promieniach Słońca. W pobliżu jego szczytu wypływa źródło najdłuższej rzeki Golo, długość 90 km, uchodzącej – niedaleko miasta Bastia – do Morza Tyrreńskiego.

Mała Ojczyzna Napoléona

Według statystyk z 2025 roku trzy największe miejscowości wyspy liczą ponad 10 tys. mieszkańców. Należą do nich: Ajaccio (76 164 ludności), Bastia (48 897 mieszkańców), Porto-Vecchio (11 398 ludności). Stolica Korsyki, Ajacco, znana jest także z tego, iż była miejscem narodzin Napoléona Bonapartego (1769-1821).

Z czego żyją Korsykanie?

Zaobserwowaliśmy, iż Korsykanie utrzymują się głównie z turystyki, rozwija się rybołówstwo, uprawa winorośli, hodowla owiec i kóz.

Polski dom wypoczynkowy na Korsyce

Uwagę Polonii we Francji, a także i naszą przyciągnął dom wypoczynkowo-rekolekcyjny św. Jacka Odrowąża w Santa-Maria-di-Lota przejęty po SS. Franciszkankach Misjonarkach Maryi pod koniec lat 80. XX w., które gospodarowały nim od 1895 roku. Pierwotnie Klasztor należał do hiszpańskich Dominikanów przybyłych na Wyspę w XVII w. (Couvent Saint-Hyacinthe). Na Patrona miejsca hiszpańscy Dominikanie obrali wówczas krakowskiego mnicha kanonizowanego kilka lat wcześniej w 1594 roku. Po Rewolucji Francuskiej (1789-1799) przez 100 lat budynek klasztoru pozostawał w rękach prywatnych właścicieli. Relikwie świętego spoczywają do dzisiaj w kaplicy klasztornej. Od tamtego czasu okolica bardzo się zmieniła. Dom jest oddalony 7 km od Bastii, 30 km od lotniska Bastia-Poretta, 6 km od portu w Toga, przy drodze krajowej D31. Dużą atrakcją miejsca jest położenie na pieszym szlaku górskim GR20 biegnącym z północy na południe wyspy. Pomimo, że obiekt jest oddalony od Morza, to widoczne na horyzoncie korony granitowych skał zachwycają, pobudzając do kontemplacji Stwórcy. Noce są czarujące, ma się wrażenie, że gwiazdy są na wyciągnięcie dłoni.

Należący do Polskiej Misji Katolickiej we Francji, dawny klasztor św. Jacka Odrowąża, stanowi dzisiaj największe centrum rekolekcyjno-wypoczynkowe na Korsyce. Odnowione niezmiernym wysiłkiem finansowym polskiej emigracji, stare budynki, zostały przystosowane do przyjmowania gości z kraju i zagranicy.

Więcej: https://polskifr.fr/domy-wypoczynkowe/dom-sw-jacka-korsyka/

Uroki Calvi

Na miejsce naszego odpoczynku wybraliśmy Calvi (5 858 mieszkańców) w północno-zachodniej Korsyce. Calvi – to miejscowość portowa, turystyczna oraz gmina (commune) w departamencie Haute-Corse, w mikroregionie zwanym Balagne. Calvi jest położone w zatoce skał łupkowych, nad którym góruje XV-wieczna cytadela z garnizonowym miasteczkiem i Muzeum Korsyki, które są atrakcją turystyczną miasta. W Calvi mieści się siedziba pod-prefektury. Kolej wąskotorowa S.N.C.F. z Calvi do l’Île Rousse pozwala zwiedzać wyspę wzdłuż wybrzeża i podziwiać piękne, złociste piaski plaż lub kamieniste zatopione w Morzu zbocza skał, sprawiające grozę niedostępności. Nieopodal stacji końcowej w l’Île Rousse znajduje się Urząd Miasta (Mairie), port jachtowy, kościół Niepokalanego Poczęcia N.M.P. (Église de l’Immaculée Conception – Ghjesgia di l’immaculata Cuncezziò), targowisko, na którym można zaopatrzyć się w lokalne produkty, np. smakowite wypieki, swojskie wyroby mięsne, warzywa, ryby i raki, itp.

W Calvi znajduje się znakomita baza hotelowo-restauracyjna, najczęściej występują hotele trzygwiazdkowe. Nasz hotel Village Club Miléade mieści się w doskonałym położeniu: nad samym Morzem, blisko Centrum Miasta i Cytadeli, czym zachęca do pieszych wypraw, rowerowych lub zmotoryzowanych w góry i po okolicy. Przemili i zrelaksowani pracownicy, znakomite wyżywienie, otwarta pływalnia, plac zabaw dla dzieci, siłownia terenowa, boisko do koszykówki, atrakcje turystyczne i kulturalne prowadzone przez kreatywnych animatorów kultury organizują i urozmaicają czas Gościom hotelowym i przyciągają turystów, głównie z Francji, Włoch i Niemiec.

Idąc brzegiem Morza można obserwować wyłaniające się z pobliskich wydm wysokie, wieloletnie sosny przyciągające wzrok oryginalnością swoich kształtów. Odnosi się wrażenie, że konary proszą o wilgoć powiewu od Morza. Sosny obdarzone są czarnymi dużymi szyszkami, trzykrotnie większymi od znanych nam gatunków w Polsce, które sprawiają wrażenie wielkich zawieszonych granatów, nawet na suchych konarach. Przezorni rodzice zakładają dzieciom na głowy kaski ochronne. Na suchych gałęziach drzew godzinami przesiaduje samotny, drapieżny rybołów (łac. Pandion haliaetus) (długość ciała 55–70 cm), który w trakcie polowania szybuje nad taflą wody z rozpostartymi skrzydłami (rozpiętość skrzydeł 145–183 cm) i nurkuje w trakcie połowu ryb. Mieliśmy sposobność podziwiania przepięknych kwiatów: orchidea (łac. Orchis L.), krzyżownica mirtolistna (łac. Polygala myrtifolia), great bougainvilla (łac. Bougainvillea spectabilis), hortensja ogrodowa (łac. Hydrangea macrophylla) i innych olbrzymich roślin: cyprys wiecznie zielony (łac. Cupressus sempervirens L.), fikus (łac. Ficus L.). Zimą natomiast, w marcu-kwietniu, kwitnie endemiczny ciemiernik korsykański (łac. Helleborus corsicus) o szerokich właściwościach leczniczych oraz gatunek chroniony, zawierający trującą akonitynę, tojad korsykański (łac. Aconitum napellus subsp. Corsicum).

Ukryty w głębinach Morza czarujący widok fauny i flory wprowadza nurka w niewyobrażalny pejzaż. Dzięki oferowanym atrakcjom, m.in.: snorkeling, nurkowanie (poziom początkujący do 6 m i dla profesjonalistów do 40 m) przez L’Hippocampe – Centre Internationale de Plongée / International Diving Center można obserwować podwodny świat. Rejs motorówką po Morzu jak magnes przyciąga turystów nadmorską bryzą i zachęca do odkrycia najpiękniejszych podwodnych miejsc. Nurkowanie z płetwami, maską i fajką lub butlą ze sprężonym powietrzem (lub mieszanką innych gazów) stwarza różnorodne doświadczenia poznawcze.

Przy Pl. Św. Marii w centrum miasta znajduje się kościół rzymskokatolicki p.w. Św. Marii Większej (Église Sainte Marie Majeure), którego proboszczem od września 2023 r. jest Libańczyk, ks. Louis El Rahi. W niedzielę 29 czerwca br. obchodził uroczystość 10-lecia święceń kapłańskich. Lubi wypowiadać się na tematy spraw religijnych na Korsyce. W kaplicy, w prawej nawie bocznej kościoła Św. Marii, znajduje się figura św. Erazma, patrona żeglarzy i rybaków. Przy parafii istnieje Bractwo św. Erazma. Ks. Louis El Rahi podzielił się z nami swoimi spostrzeżeniami nt. Kościoła na Korsyce i swojej pracy duszpastersko-pastoralnej w 20 parafiach. Religia rzymskokatolicka na Korsyce pojawiła się w XIII w. Według statystyk Kościoła 9 na 10 Korsykan deklaruje się jako wierzący katolicy. W niedzielną Mszę św. kościół jest wypełniony po brzegi wiernymi w różnym wieku. Natomiast w tygodniu we Mszy św. uczestniczy mniej osób, przeważnie starszych. W kraju rozwija się religijność ludowa, połączona z praktykami magicznymi regionu Morza Śródziemnego i przesądami. Odsetek chrześcijan, szczególnie katolików na Korsyce, wydaje się być większy niż średnia krajowa we Francji kontynentalnej. Po Mszy św. wierni z kapłanem podchodzą i zwracają się twarzą w stronę figury Matki Bożej okrytej błękitnym płaszczem, która na ugiętym lewym przedramieniu trzyma Dzieciątko Jezus, a w prawej dłoni różaniec i z namaszczeniem śpiewają polifoniczne „Dieu vi Salve Regina” (Niech Bóg Cię błogosławi, Królowo). Na Korsyce zauważyliśmy dominującą religijność Maryjną i kult Matki Bożej, Naszej Pani.

Nieopodal znajduje się kaplica Notre-Dame de Loreto, czynna jedynie w sezonie zimowym.

W miasteczku garnizonowym na Cytadeli w Calvi znajduje się zabytkowa XV-wieczna katedra pw. Św. Jana Chrzciciela. 21 czerwca br. mieliśmy sposobność uczestniczyć w lokalnej uroczystości obchodów Narodzenia św. Jana Chrzciciela. Grupy jednakowo odzianych mężczyzn z Bractwa św. Antoniego (biała alba i popielata peleryna) i kobiet z Bractwa M.B. Różańcowej (biała alba i jasnoniebieska peleryna) procesyjnie wniosły do kościoła nową, ludową rzeźbę drewnianą św. Jana Chrzciciela na stellach. Celem Bractwa św. Antoniego jest wsparcie ubogich i potrzebujących. Religijność w Calvi, głęboko zakorzeniona, przejawia się podczas obchodów procesjami w plenerze, ludową tradycją korsykańskich męskich śpiewów polifonicznych, zwanych paghjella. Do tej pory w uszach brzmią nam słowa modlitwy powszechnej: „Ascolta a nostra prighera, speremu tutti in Tè” (Wysłuchaj naszej modlitwy, wszyscy w Tobie mamy nadzieję).

Otaczały nas cudowne widoki pasm górskich. Z pobliskiej plaży widzieliśmy wzgórze z kaplicą Notre-Dame de la Sierra (Nasza Matka z Góry). Zgodnie z tutejszą tradycją odbyliśmy pieszą pielgrzymkę do kaplicy Notre-Dame de la Sierra z figurą Matki Bożej na szczycie góry, która jest twarzą zwróconą do Morza, a płaszczem osłania Korsykę. Kaplica powstała w 1479 roku i została wpisana na listę dziedzictwa religijnego Calvi. Nasz trud wędrówki został nagrodzony możliwością podziwiania przepięknych pejzaży ze szczytu wzgórza. Trzy lata temu, podczas burzy, piorun uderzył w figurę i ją zniszczył. Nowa biała, marmurowa figura Matki Bożej stanęła na dawnym miejscu, a poświęcił ją ks. Ange-Michel Valéry tuż przed przejściem na emeryturę. 23 czerwca br. minęła druga rocznica Jego odejścia do Domu Pana. Wierni z czułością wspominają zmarłego kapłana i licznie uczestniczyli w rocznicowej Mszy św. Pewna Korsykanka podzieliła się z nami swoim doświadczeniem wiary i przygotowaniem ją przez Kapłana do przyjęcia Pierwszej Komunii św. w wieku 62 lat.

W trakcie pobytu w Calvi mieliśmy okazję uczestniczyć w koncercie polifonicznym muzyki korsykańskiej w wykonaniu grupy L’Alba. Czterech instrumentalistów, w tym trzech multiinstrumentalistów-wokalistów wprowadziło słuchaczy w harmonię spokoju i tradycyjnego lokalnego śpiewu z własnymi kompozycjami instrumentalnymi. Ten rodzaj muzyki wprowadza słuchaczy w wewnętrzną harmonię, ciszę i dobry nastrój psychiczny. Z okazji 21. Festiwalu Skrzyżowanie Kultur, który potrwa w dn. 12-14 września br., grupa będzie koncertować z Paquito D’Rivera ostatniego dnia od godz. 19:00 w Teatrze Dramatycznym im. Gustawa Holoubka w Warszawie. Serdecznie polecamy!

W dn. 24-28 czerwca br. odbył się w Calvi Festiwal jazzowy / Jazz in Calvi Festival, wystąpili: Andy Emler, Greg Solinas, Kusika, Nelson Gotland Group, Thomas Marfisi & Gilles Cianfarani, Oprah Bodies & Soul, Cecce Pesce Trio / William Chabbey Trio, Dr Thierry Dufour, Gilles Rouvet, Georges Sanchez & Tao-By Kerefoff. To znakomity czas kontaktów etnograficznych, socjologii kultury i obserwacji uczestniczącej.

Skosztowaliśmy wyśmienitej kuchni, lokalnego klimatu, porannej bryzy, morskich fal, słonej wody i spokoju. Na pamiątkę przywieźliśmy korsykańską opaleniznę, niezapomniane wspomnienia, podarowaną nam najnowszą płytę CD „Gríllí” przez grupę L’Alba, dekoracje z muszli, ręcznie wyrabiane kosmetyki i zioła. Wypoczęliśmy, a nasz urlop oceniamy jako bardzo udany.

 

Calvi / Paryż / Warszawa, dn. 24.06-01.07.2025 r.

© dla Polskifr.fr relacjonowali Joanna Okarma i Tadeusz Różycki

 

Pierwszy odcinek tegorocznej wakacyjnej serii:

>>> PolskiFR na wakacjach 7 #1 | Wyjątkowa Lizbona (I) <<<

 

czytaj też:

>>> Kapitał społeczny w marokańskim Agadirze – relacja Polaków z podróży <<<

>>> Społeczność lokalna w tunezyjskiej Dżerbie – relacja Polaków z podróży <<<