Paryż w książkach – najlepsze książki z nadsekwańską stolicą w tle

Pixabay

Paryż inspirował od wieków wszelkiego rodzaju artystów, pozostawał miejscem ucieleśniającym marzenia, romantyczne tęsknoty, a także filozoficzne idee, rewolucyjne zrywy, wolność, postęp i zarazem tradycję. Stolica mody, ucieleśnienie zbiorowych wyobrażeń o elegancji i wytworności pojawia się w niezliczonych tekstach kultury. Nie ma mowy o tym, by zebrać je wszystkie w krótkim tekście, stąd kilka klasycznych  propozycji, które z pewnością wzbogacą wiedzę o Paryżu, jego atmosferze i historii.

Walter Benjamin Pasaże, wyd. Wydawnictwo Literackie, przeł. I. Kania

Monumentalna książka, nieskończony projekt wielkiego niemieckiego myśliciela jest swego rodzaju nostalgicznym, przepełnionym impresjami hołdem złożonym paryskiemu pejzażowi w całej swojej złożoności. Pisarz skupiał się na paryskich pasażach, które zdają się być znakiem mijającej epoki, pełnej specyficznego kolorytu, niekiedy kiczu, złego smaku, ale i niepowtarzalnej tradycji i czaru.

To niełatwa lektura, pozostająca raczej zbiorem myśli, do których można sięgać stopniowo. Jednak jej treść pozwala zanurzyć się w minionej epoce, poczuć świat, który mimo, iż przeminął, jest na swój sposób duchowo obecny bądź łatwy do przywołania siłą wyobraźni, spacerując po paryskich pasażach.

 

Krzysztof Rutkowski, Paryskie pasaże. Opowieść o tajemnych przejściach, wyd. Słowo/Obraz Terytoria

Zainspirowany “Pasażami” Benjamina, polski pisarz i literaturoznawca, w piękny, pełen barwnej elokwencji sposób opisuje Paryż jako miasto współczesne, w którym niemalże każdy kamień opowiada konkretną historię.  Ta książka jest jednym z kluczy do zrozumienia historii i natury miasta; autor prowadzi nas przez kolejne metamorfozy miasta, zwracając uwagę na to, co staje się kwintesencją nadsekwańskiej stolicy, jej wymykającą się jednoznacznym definicjom duszą.

To nie jedyna książka historyka literatury, bogate wątki paryskie przenikają niemalże wszystkie jego publikacje. Znakomicie widać to choćby w “Kościele św. Rocha. Przepowieści” – książce wymykającej się klarownym podziałom na gatunki literackie, luźnym eseju, którego spajającym motywem jest barokowa świątynia przy rue Saint-Honoré w pierwszej dzielnicy. Rutkowski w ciekawy sposób opisuje tam wątki polskie w nadsekwańskiej stolicy, opisując dzieje tzw. “Małej Polski”.

*

Victor Hugo, Nędznicy, a także Katedra Marii Panny w Paryżu (Dzwonnik z Notre Dame)

Dwie najważniejsze powieści jednego z największych francuskich pisarzy doby XIX wieku pokazują Paryż w bardzo piękny i rozbudzający wyobraźnię sposób. O “Nędznikach” napisano już bardzo wiele. To epicka, napisana z rozmachem, realizmem i romantyczną czułością opowieść, w której opisana została cała panorama francuskiego społeczeństwa. To przede wszystkim bardzo poruszająca powieść o przebaczeniu, honorze, ale także znakomita lekcja historii.  Autor z wielkim wyczuciem opisuje Paryż, a także inne francuskie miejscowości. Nadsekwańska stolica w “Nędznikach” jest opisywana w czasach historycznych już dla samego autora, pisarz opisuje nieistniejące już ulice i ich atmosferę, która przeminęła wraz z Haussmannowską przebudową Paryża (1852-1870). Ciekawostką może być fakt, że przy opisie działań na barykadach podczas rewolucji republikańskiej w 1832 roku, jeden z bohaterów wykrzykuje “Niech żyje Polska!”.

Paryska Katedra Notre-Dame i jej okolice są miejscem akcji znakomitej powieści znanej pod tytułem “Dzwonnik z Notre-Dame”. Dzieło to po kwietniowym pożarze kościoła przeżywa swój renesans. Warto sięgnąć po książkę Hugo nie tylko ze względu na wielkie uwrażliwienie na piękno gotyckiej katedry, ale także na unikalne opisy Paryża.

*

Ann Mah, Sztuka jedzenia po francusku, przeł. D. Jankowska, wyd. Czarne

Wszakże Paryż to nie tylko zdobione kamienie, eleganckie tkaniny, perfumy i wyrafinowane muzea. Do Francji pielgrzymują z nabożeństwem miłośnicy kulinariów. Kuchnia francuska, ciesząca się niezachwianą reputacją, stała się przedmiotem fascynacji Ann Mah, która podobnie, jak legendarna Julia Child przenosi się do Paryża, wraz z objęciem przez jej małżonka posady na placówce dyplomatycznej. To książka w której smaki stają się ilustracją kultury, a wiedza płynie wszystkimi zmysłami.

Émile Zola, Dzieło (fr.L’Œuvre, pierwsze wyd. 1886 r.)

Malarz Paul Cézanne (1839-1906), który pozostawał w wielkiej przyjaźni z pisarzem, po lekturze “Dzieła” zerwał z nim kontakty. Odnalazł w głównym bohaterze siebie. Losy awangardowego artysty, zmagającego się z ustawicznymi konfrontacjami z krytykami, dzieją się także w tle nadsekwańskiej stolicy, której solidne opisy pozwalają tym dobitniej zrozumieć artystyczny ferment doby drugiej połowy XIX wieku. Nie bez przyczyny o Zoli mówi się, że był mistrzem realizmu.

*

Patrick Süskind, Pachnidło: historia pewnego mordercy, wyd. Świat Książki

Historia Jan Baptysta Grenuille’a, pochodzącego z nizin społecznych sieroty, obdarzonego niebywałym zmysłem powonienia jest już sama w sobie świetnym pomysłem. Umieszczenie jednak akcji w XVIII-wiecznym Paryżu dodaje opowieści niespotykanego klimatu. Niemiecki pisarz pisze z wybornym darem, słowa uwalniają zapachy, także te nieprzyjemne. Opis paryskiego targu rybnego jest prawdziwą sztuką.