Many Ray i moda – prace surrealisty w Musée du Luxembourg

Man Ray, La chevelure, 1929, épreuve gélatino argentique, tirage tardif 28,7 x 19,5 Milan, Fondazione Marconi © collection particulière, courtesy Fondazione Marconi, © Man Ray 2015 Trust / Adagp, Paris 2020; Carl van Vetchen, portret Man Raya i Salvadora Dali (ucięty), Paryż 1934 r., Wikimedia Commons, domena publiczna

Amerykanin, który wybrał Francję. Dadaista i surrealista, wybitny fotograf, filmowiec. Przyjaciel Marcela Duchampa i Maxa Ernsta. Naprawdę nazywał się Emmanuel Radnitsky, ale pozostał zapamiętany jako enigmatyczny Man Ray (1890-1976). Wystawa poświęcona związkom twórczości jednego z najważniejszych artystów awangardowych ubiegłego wieku zostanie otwarta na początku kwietnia 2020 roku w Musée du Luxembourg w Paryżu.

Emmanuel Radnitsky urodził się 27 sierpnia 1890 roku w Filadelfii w rodzinie żydowskich imigrantów, dorastał na Brooklinie. Studiował architekturę, inżynierię oraz sztukę, która to zainteresowała go najbardziej.  W 1911 roku postanowił porzucić swoje banalne imię i nazwisko i na zawsze pozostać zapamiętany jako Man Ray. W 1915 roku poznał Marcela Duchampa – jednego z najbardziej niezależnych artystów w historii. Połączyła ich pasja do gry w szachy. Wspólnie zaczęli implementować dadaistyczne tendencje na gruncie amerykańskim.

W 1921 roku Man Ray, namówiony przez Duchampa przybywa do Paryża. To tutaj, osiadając w artystycznej dzielnicy Montparnasse, szybko zajmie ważną pozycję w rozwijającym się dynamicznie ruchu awangardowym. Ciekawostką jest fakt, że z początku jego malarstwo nie spotkało się ze szczególnym zainteresowaniem, żeby utrzymać się zaczął się zajmować fotografią komercyjną. Wówczas bowiem medium to nie było właściwie uznawane za sztukę. Man Ray pozostanie bliżej związany z dadaistami, później z surrealistami. Zacznie silnie eksplorować medium fotografii i eksperymentować z filmem. Wykonuje fotografie bez używania aparatu – na papierze światłoczułym odbija bezpośrednio przedmioty – banalne, dadaistyczne. Bawi się także efektem solaryzacji. Wszystkie te zabiegi sprawiają, że media z pozoru przywiązane do reprezentacji rzeczywistości nabierają zupełnie nowego, artystycznego wymiaru.

Man Ray, poprzez stał się się także najważniejszym portrecistą tamtejszej socjety. Portretował Jamesa Joyce’a, Coco Chanel, Igora Stravinskiego, Pabla Picassa i wielu innych. Przed jego obiektywem stawała muza wielu artystów Kiki de Montparnasse – to Man Ray nadał jej plecom otwory wiolonczeli. Wdał się także w burzliwy romans z modelką i fotografką Lee Miller.

W 1940 roku wyjechał z okupowanego Paryża do USA. W 1946 roku poślubił prawie dwadzieścia lat od siebie młodszą tancerkę i modelkę Juliet Browner. Razem wyjeżdżają do Paryża w 1951 roku. Zamieszają na Montmartre przy 31 bis, rue Campagne-Première. Zostaną tu do śmierci artysty. Man Ray umiera 18 listopada 1976 roku. Juliet umiera szesnaście lat później.  Ich grób, nie tak dawno zdewastowany, znajduje się na cmentarzu Montparnasse w Paryżu.

 

Fotografie Man Ray’a odzwierciedlają charakter awangardy epoki. Są błyskotliwe, pełne pasji i szacunku dla piękna. Nic więc dziwnego, że artysta bardzo aktywnie współpracował z projektantami i magazynami modowymi, takimi jak Vogue, czy Vanity Fair. Nie jest to jednak aspekt jego twórczości najczęściej poruszany przez kuratorów wystaw. Tym ciekawie zapowiada się wystawa w Muzeum Luksemburskim, która ma skupić się na powiązaniach Man Raya ze światem mody – jego komercyjnej i artystycznej działalności, która przetarła szlaki niezliczonych artystów, jak choćby Richard Avedon.

Wystawę będzie można zwiedzać od 9 kwietnia do 26 lipca 2020 roku w Musée du Luxembourg w Ogrodach Luksemburskich.
Adres: 19 rue de Vaugirard – 75006 Paris