Forum Romanum – serce antycznego Rzymu

fot. Polskifr.fr / AH

Powszechnie wiadomo, że Rzym jest miastem, w którym niemal na każdym kroku wyłania się jakiś artefakt z bogatej i wielowiekowej historii tego wyjątkowego miejsca na mapie Europy. Jednym z najważniejszych zabytków Wiecznego Miasta jest Forum Romanum (czyli plac rzymski). To tam miliony turystów każdego roku podziwiają to, co zostało po tym symbolu republiki rzymskiej. Warto odwiedzić to miejsce, gdzie m.in. od października br. można zobaczyć wystawę poświęconą Mikołajowi Kopernikowi.

Mówiąc najprościej Forum Romanum (zwane też Forum Magnum) to serce Rzymu przede wszystkim czasów republiki, stanowiące centrum życia zarówno w wymiarze politycznym, handlowym jak i towarzyskim. Zostało “zdetronizowane” dopiero z chwilą wkroczenia na arenę dziejów cesarzy rzymskich, budujących własne fora.

Rzym królów (753-509 p.n.e.)

Zanim nastały czasy republiki, Rzymem rządzili królowie. To w ich czasach teren Forum został pozyskany na skutek prac melioracyjnych i powstania systemu odwadniającego Cloaca Maxima.

Forum stało się centrum terenu, łącząc osady do tej pory rozdzielone bagnem. Dookoła znajdują się słynne rzymskie wzgórza: Kapitol, Palatyn, Celius, Eskwilin, Wiminał i Kwirynał. Forum Romanum zbudowano na planie prostokąta o wymiarach 250 na 170 metrów.

Właśnie w epoce królestwa powstały pierwsze obiekty Forum Romanum, w tym Kuria – późniejsze miejsce obrad senatu rzymskiego. Niektórzy na ten czas datują również powstanie Regii – siedziby królów.

Rzym republikański (509-27 p.n.e.)

W tym okresie powstało wiele obiektów Forum Romanum, m.in.: jedna z najważniejszych budowli starożytnego Rzymu świątynia Saturna, świątynia Dioskurów, mównica Rostra, stela z inskrypcją Lapis Niger (domniemany grób legendarnego założyciela Rzymu – Romulusa), świątynia Kastora i Polluksa, studnia Lacus Curtius (innymi słowy basen – ostatnie nieosuszone miejsce Forum), świątynia Zgody, więzienie mamertyńskie, bazyliki Porcia, Emiliusza i Sempronia, płyta wskazująca środek stolicy (Umblicus Romae), archiwum państwowe Tabularium oraz nieistniejący do dziś Łuk Fabiusza.

Rzym cesarski (27 p.n.e.-476 n.e.)

Ostatniemu okresowi istnienia antycznego Rzymu swoje istnienie zawdzięczają takie obiekty jak: świątynia Boskiego Juliusza na cześć założyciela cesarstwa Juliusza Cezara, Łuk Augusta, kolumna Millarium Aureum wyznaczająca początek wszystkich dróg, Łuk Tyberiusza, świątynia Wespazjana, Łuk Tytusa, świątynia Antoninusa i Faustyny, świątynia Westy, Łuk Septymiusza Sewera, niezachowany do dziś pomnik tetrarchów, bazylika Maksencjusza (lub Konstantyna), bazylika Romulusa oraz prawdopodobnie największa świątynia starożytnego Rzymu poświęcona Wenus i Romie.

Ważną datą w historii Forum Romanum jest 283 r., kiedy doszło do poważnego pożaru, który poczynił bardzo poważne szkody.

Schyłek świetności

Na początku V w. n.e. Forum Romanum zaczęło się chylić ku upadkowi. Dzieło zniszczenia postępowało szczególnie na skutek najazdu barbarzyńców, zwłaszcza Wizygotów.

Warto zapamiętać również datę 608 r. To z tamtego roku, już oczywiście po upadku Cesarstwa Zachodniego, pochodzi kolumba bizantyjskiego cesarza Fokasa. To ostatni obiekt zbudowany na Forum Romanum.

Gwoździem do trumny Forum było prawdopodobnie trzęsienie ziemi z 851 r. Poza tym w okresie średniowiecza ruiny Forum Romanum były traktowane jako źródło darmowego budulca, więc do dziś zachowały się jedynie pozostałości dawnej chwały serca Rzymu. Wymowne jest określenie Forum funkcjonujące mniej więcej od czasu upadku cesarstwa – Campo Vaccino, czyli… pole dla bydła.

Dopiero wykopaliska archeologiczne z XIX, a zwłaszcza XX w. pozwoliły uchylić rąbka dawnej potęgi i wspaniałości Forum. Swoje zasługi mają też polscy archeolodzy. Zespół pod kierownictwem dr Patrycji Fortini z Nadzoru Kulturowego i Archeologicznego Rzymu odkrył pozostałości ceramicznych naczyń i ścian z bloków tufu wulkanicznego pochodzące z ok. 900 r. p.n.e.

Podsumowując, Forum Romanum wraz z pobliskim Koloseum oraz Palatynem i Kapitolem to jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych na świecie. Oprócz licznych budynków użyteczności publicznej, łuków, świątyń i pomników, znajdowały się tam m.in. łaźnie i sklepy. Nas jako Polaków cieszy fakt, że w tę wielowiekową historię Forum wpisał się również Mikołaj Kopernik i jego wielka spuścizna.

zdjęcia: Polskifr.fr / AH

Podstawowe źródła informacji: imperiumromanum.pl, il-colosseo.it, national-geographic.pl

 

czytaj też:

Rzym: miliony turystów zobaczą pomnik Kopernika >>>