W Belgii na nowo otwarte zostało Muzeum Afryki – nie obyło się bez kontrowersji

W mieszczącej się nieopodal Brukseli miejscowości Tervuren, w sobotę 8 grudnia, po pięcioletnim remoncie, zostało otwarte Africa Museum. Nie obyło się bez skandalu – prezydent Demokratycznej Republiki Konga Joseph Kabila zarządał zwrotu części kolekcji, należącej do dziedzictwa kulturowego byłej belgijskiej kolonii.

Historia Muzeum jest naznaczona wieloma dramatami. Bazą do jego stworzenia były artefakty mające reklamować Wolne Państwo Kongo, należące do Leopolda II. Budynek muzeum,  pochodzący z 1910 roku, mieści się nieopodal miejsca, w którym z rozkazu Leopolda II w 1897 roku powstało tzw. ludzkie zoo, eksponujące 267 przywiezionych na tę okazję Kongijczyków – mężczyzn, kobiety i dzieci. Siedem osób zmarło podczas trwania tej nieludzkiej ekspozycji.

Przez długi czas placówka kojarzyła się raczej z historią kolonialną, aniżeli z kulturą tworzoną przez Afrykańczyków. Remont instytucji miał się przyczynić do szeregu zmian, w tym do innej linii narracyjnej kolekcji.

Guido Gryseels, aktualny dyrektor muzeum, zapewnia, że pragnie nade wszystko, żeby instytucja stała się miejscem na opowieść o współczesnej Afryce, z uwzględnieniem także dramatycznych historii związanych z kolonizacją i krytycznym spojrzeniem na eurocentryczną wizję świata. Zapewnienia te jednak nie wystarczyły.

Prezydent Demokratycznej Republiki Kongo Joseph Kabila na łamach udzielonego wywiadu belgijskiemu dziennikowi “Le Soir”, oświadczył, że będzie się domagać zwrotu części kolekcji Africa Museum. Dyrektor muzeum nie wyklucza takiego scenariusza, pod warunkiem, że artefakty były faktycznie zabrane siłą lub na mocy wymuszenia.

Uroczystości otwarcia towarzyszyły także protesty osób, uznające za rzecz niegodną brak uczczenia śmierci siedmiu osób eksponowanych w “ludzkim zoo” pokazywanego w ramach wystawy światowej.

*

W 1885 roku król Belgii Leopold II został królem Konga. Państwo to niemalże do końca życia władcy było jego prywatną własnością. Panował tam niewyobrażalny wyzysk i niewolnictwo. I choć sam Leopold II nigdy nie postawił swojej nogi w swoim afrykańskim państwie, bez większej przesady można mówić, że jest odpowiedzialny za ludobójstwo przeprowadzone na miejscowej ludności, w bestialski sposób zmuszanej do pracy. Pomiędzy 1885 a 1908 rokiem zmarło w Kongo 10 milionów ludzi – połowa ówczesnej populacji.

Z Konga dostarczano do Belgii coraz bardziej popularny kauczuk i kość słoniową. Niewiele osób zdawało sobie wówczas sprawę, jak krwawymi śladami naznaczone były te produkty. Okrucieństwa panujące w Kongu opisał Joseph Konrad w “Jądrze ciemności”, zaś pogłębioną analizę okrutnych działań Leopolda II dokonał amerykański historyk Adam Hochschild w wydanej w 1998 roku książce “Duch króla Leopolda”

*

Warto przekonać się na własne oczy, co proponuje dawne Królewskie Muzeum Afryki Środkowej

Africa Museum
mieszczące się przy Leuvensesteenweg 13, 3080 Tervuren
otwarte jest od wtorku do niedzieli

Wejście dla zwiedzających bez rezerwacji:
wt. – pt. od 11 do 17
sob. – nd.  od 10 do 18

Bilet normalny kosztuje 12 Euro
Studenci do 26 roku płacą 4 Euro
Dla młodzieży poniżej 18 roku wstęp jest bezpłatny