Żydowski komentarz do Ewangelii Objawienia Pańskiego

fot. Centrum Heschela KUL

Wraz ze złotem, kadzidłem i mirrą Mędrcy oferują nam dodatkowy dar. Żydzi – Maryja i Józef dzielą się gościnnością z pogańskimi Mędrcami. Drugi rozdział Ewangelii Mateusza zawiera zatem lekcję międzyreligijnej współpracy – napisała w komentarzu dla Centrum Heschela KUL dr Amy-Jill Levine, profesor Nowego Testamentu i Nauk Żydowskich, pierwsza Żydówka, która wykładała Nowy Testament na Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie.

Uroczystość Objawienia Pańskiego, w polskiej tradycji nazywana świętem Trzech Króli, jest jednym z najstarszych i najbardziej chrześcijańskich świąt. Zazwyczaj obchodzona jest 6 stycznia, choć w niektórych krajach pokłon Mędrców wspominany jest w pierwszą niedzielę po 1 stycznia.

Pełna treść komentarza:

Niedziela Objawienia Pańskiego: wyzwanie polityczne, Gwiazda Betlejemska i dary Mędrców
Amy-Jill Levine

Wyzwanie polityczne

Drugi rozdział Ewangelii Mateusza rozpoczyna się zwrotem: „W czasach króla Heroda”. Słowo „król” nakazuje czytelnikom dokonać wyboru: pójść za „królem Herodem”, działającym na rzecz Rzymu i rządzącym przemocą, czy pójść za nowym królem, przedstawionym w pierwszym rozdziale Ewangelii, jako „Syn Dawida”.

Kiedy Mędrcy przybywają do Jerozolimy z niewygodnym pytaniem: „Gdzie jest nowo narodzony król żydowski?” (Mt 2,2), podważają królewską władzę Heroda.

Podczas gdy dzisiejsze czytania sugerują, iż Mędrcy są królami, dla pierwszych czytelników Ewangelii Mateusza owi Mędrcy reprezentowali nie tyle członków rodziny królewskiej, co wyzwanie dla władzy politycznej. Kilka starożytnych źródeł podaje, że Mędrcy rzucili wyzwanie rządom perskiego króla Kambyzesa w VI wieku p.n.e. Mędrcy u Mateusza, szukając alternatywy dla króla Heroda, kontynuują tę tradycję.

Mędrcy z drugiego rozdziału Ewangelii Mateusza zaczynają być kojarzeni z rodziną królewską po tym, jak Konstantyn, widząc greckie litery chi i rho na niebie, nawraca się na chrześcijaństwo. Litery Chi i rho zostają wtedy skojarzone z gwiazdą betlejemską. Związek ten miał korzyści polityczne: Mędrcy, postrzegani teraz jako królowie, składali hołd Jezusowi, podążając za jego gwiazdą. W podobny sposób ziemscy władcy składali hołd cesarzowi, podążając za jego insygniami.

Gwiazda Betlejemska

Herod wzywa „arcykapłanów i uczonych w Piśmie”, aby wypytać ich, gdzie ma się narodzić Mesjasz (Mt 2,4). Ci odpowiadają mu, że prorok Micheasz zapowiedział, że to z Betlejem „przyjdzie władca, który będzie pasterzem ludu mego, Izraela” (Mi 2,6).

Mateusz sugeruje, że wiedza Mędrców o astrologii jest niewystarczająca. Potrzebują żydowskiej mądrości, aby w pełni zinterpretować, jakie przesłanie niesie gwiazda. Rzeczywiście, słowo „mędrcy” pojawia się w greckim tłumaczeniu Starego Testamentu tylko raz. W Księdze Daniela (Dn 2,10), król Nabuchodonozor wzywa mędrców nie tylko po to, by zinterpretowali jego sny, ale także by je opisali. Zawodzą i unikają śmierci z rąk Nabuchodonozora dzięki interwencji Daniela, pełnego mądrości i wiernego tradycji Izraela.

Mateusz mówi nam również, że gwiazda „zatrzymała się nad miejscem, gdzie było Dziecię” (Mt 2,9). Gdyby gwiazda, w sensie, w którym rozumiemy ją dzisiaj, zatrzymała się bezpośrednio nad domem, cała jego powierzchnia zostałaby doszczętnie spalona. Tymczasem ludzie w starożytności myśleli o gwiazdach, jak o żywych istotach, bądź jako o duszach sprawiedliwych lub aniołach. Gwiazda to niebiańska zapowiedź, a nie lekcja nauk ścisłych. Historia, którą opowiada Mateusz, nie dotyczy nauki, lecz wiary.

Dary Mędrców

Wraz ze złotem, kadzidłem i mirrą Mędrcy oferują dodatkowy dar. Magowie w starożytności i dziś są zaratusztriańskimi kapłanami. W naszym czytaniu Żydzi Maria i Józef dzielą się gościnnością z pogańskimi Mędrcami. Rozdział drugi Ewangelii Mateusza zawiera zatem lekcję międzyreligijnej współpracy.

 

O autorce:

Dr Amy-Jill Levine jest profesorem Nowego Testamentu i Nauk Żydowskich Mary Jane Werthan University w Vanderbilt Divinity School, Graduate Department of Religion oraz Department of Jewish Studies; jak również Woolf Institute, Centre for the Study of Jewish-Christian Relations, Cambridge UK. Wygłosiła ponad 500 wykładów na temat Biblii, relacji chrześcijańsko-żydowskich oraz religii na całym świecie. Wiosną 2019 roku jako pierwsza Żydówka wykładała Nowy Testament na Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie; w 2021 roku została wybrana na członka Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk.

 

Hebrajski komentarz do Ewangelii Pierwszej Niedzieli Nowego Roku 2023 >>>

Żydowski komentarz do Ewangelii Bożego Narodzenia >>>

Hebrajski komentarz do Ewangelii na IV Niedzielę Adwentu >>>

Hebrajski komentarz do Ewangelii na III Niedzielę Adwentu >>>

Hebrajski komentarz do Ewangelii na II Niedzielę Adwentu >>>

Żydowski komentarz do Ewangelii na I Niedzielę Adwentu >>>