Ze skarbca biblijnych Apokryfów, czyli bogactwo starożytnej tradycji chrześcijańskiej

Profesor Tronina odbył kilka podróży naukowych po Bliskim Wschodzie i jest współtwórcą Biblii Lubelskiej i Nowego Komentarza Biblijnego. Jest także autorem przekładów tekstów znad Morza Martwego: Reguły Zrzeszenia, Dokumentu Damasceńskiego, Apokryfu Księgi Rodzaju, Targumu Hioba oraz tekstów prawnych z 1-ej groty w Qumran. Obecnie specjalizuje się w tłumaczeniach apokryfów Starego Testamentu i dotychczas opublikował w prezentowanej serii Apokryfy Starego Testamentu: Księgi Świętych tajemnic Henocha (tom 3), Księgę Jubileuszy (tom 4) i Drugą i Czwartą Księgę Barucha (tom 5), a ponadto tom apokryfów syryjskich. Antoni Tronina jest także autorem dwóch cennych polskich podręczników do nauki starożytnych języków ugaryckiego i syryjskiego.

Prezentowana publikacja Ze skarbca biblijnych Apokryfów stanowi antologię nowych polskich tłumaczeń kilku tekstów apokryficznych z adnotacją: Pokuta Adama, Psalmy Salomona, Żywoty Proroków, Drabina Jakubowa i Proto-ewangelia Jakuba. Podstawę tej książki stanowi dokonany na podstawie nowej edycji krytycznej przekład apokryfu Drabina Jakubowa oraz artykuły zamieszczone wcześniej w trudno dostępnych periodykach naukowych. Na wstępie autor wprowadza czytelnika w tematykę biblijnych apokryfów Starego Testamentu skupiając się na historii badaṅ nad apokryfami. Następnie, profesor Tronina skupia się we wprowadzeniu na trzech problemach: po pierwsze, ukazuje długi historyczny proces tworzenia się kanonu „pism świętych”, po drugie dokonuje przeglądu dotychczasowych naukowych edycji apokryfów biblijnych (J. Fabriciusa, J.- P. Migne’a, E. Kautzscha, R. H. Charlesa, P. Riesslera, A. Denis, W. Kümmela oraz H. F. D. Sparksa, A. D. Macho, P. Sacchi i J. Charleswortha), i po trzecie, analizuje ważność odkrycia biblioteki esseńskiej na Pustyni Judzkiej dla współczesnych studiów apokryfów biblijnych Starego Testamentu.

Odkrycia w Qumran w 1947r. przyniosły fragmenty najstarszych apokryfów opublikowanych we francuskiej serii La Bible apocryphe, której autorami byli A. Dupont-Sommer i M. Philonenko. Wielkie zasługi dla publikacji Księgi Henocha miał także polski uczony Jȯzef T. Milik, a kolejne publikacje naukowe biblistów skupiły się na związkach literatury apokryficznej i pism z Qumran. Antoni Tronina analizuje następnie stan polskich badan biblijnych apokryfów i podkreśla znaczenie pierwszego polskiego tłumaczenia apokryfów Starego Testamentu, którego autorem był ks. prof. Ryszard Rubinkiewicz, stanowiące ważny etap tych badaṅ biblijnych w Polsce. Jego dzieło kontynuują ks. profesor Marek Parchem, publikując zbiór sześciu pism apokaliptycznych i sześciu testamentów oraz ks. Remigiusz Popowski. Aktualnie, ks. Henryk Drawnel, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, specjalista tekstów z Qumran i apokryfów etiopskich opublikował oryginalne teksty znad Morza Martwego. Na końcu wprowadzenia autor skupia się na oryginalnych językach tekstów apokryfów (aramejski, syryjski, grecki) i ich starożytnych przekładów na koptyjski, etiopski, staroarmeṅski, gruziński oraz starocerkiewnosłowiański.

Korpus apokryfów prezentuje na początku Armeńską Pokute Adama (Poenitentia Adae Armenia), staroarmeṅską wersję opublikowaną po raz pierwszy przez M.E. Stone’a w 1981r. na podstawie trzech rękopisów z XVII wieku przechowywanych w Jerozolimie i Erewaniu. Autor podkreśla trzy wątki literackie stanowiące o oryginalności tego apokryfu (Szukanie pokarmu przez Adama i Ewę, Oliwa życia i rozgrzeszenie Adama). Następnie, poznajemy apokryf Psalmy Salomona (Psalmi Salomonis) opowiadający o pierwszej inwazji rzymskiej na Jerozolimę przez Pompejusza w 63r. p.n.e., powstały prawdopodobnie w środowisku gminy esseńskiej w Qumran nad Morzem Martwym. Trzeci niewielki apokryf nosi tytuł Żywoty Proroków (Vitae Prophetorum), ukazuje 23 noty biograficzne biblijnych proroków z wyjątkiem Samuela i Chuldy. Oryginał był dziełem Żyda palestyńskiego z I wieku, ale jego najstarszy rękopis grecki z VI wieku jest przechowywany w Bibliotece Watykańskiej (Kodeks Marchaliaṅski). Apokryf Drabina Jakubowa (Scala Jacobi) stanowi tekst rodzaj apokalipsy żydowskiej, a jego rozdział czwarty jest odrębnym traktatem chrystologicznym. Jego edycja krytyczna opiera się na rękopisie z Biblioteki Narodowej w Sankt -Petersburgu( Pg 1435). Na koniec poznajemy apokryf judeochrześcijański odkryty w XVI wieku Starosłowiańską Ewangelie Jakuba (Protoevangelium Jacobi), uważany za zagubiony prolog Ewangelii Marka lub hebrajskie źródło Ewangelli Mateusza i Łukasza, który powstał prawdopodobnie w połowie II wieku.

Ogromnym walorem pracy A. Troniny jest jej klarowny wykład i naukowe wprowadzenie do każdego przekładu uzupełnione aktualną bibliografią. Cenne będą także dla polskich badaczy apokryfów i dla wszystkich zainteresowanych studiami Biblii adnotacje do tłumaczenia każdego dzieła. Antologia pięciu apokryfów ukazuje ich wielkie bogactwo językowe i teologiczne oraz ogromne znaczenie pierwotnie dla kościołów wschodniego, a następnie dla zachodniego chrześcijaństwa. W judaizmie, samo pojęcie apokryfu, czyli księgi ukrytej wiąże się z poglądem, że zwoje Tory używane w liturgii synagogalnej winny być nietykalne, ale, jak podkreśla autor we wprowadzeniu, w liturgii kościoła także nie używa się apokryfów w trosce o czystość wiary. Publikacja ks. profesora Antoniego Troniny jest niewątpliwie ważnym instrumentem badawczym w Polsce nad środowiskiem biblijnym i literackim Pisma Ṡwiętego Starego i Nowego Testamentu.

Wydawnictwo naukowe The Enigma Press poleca biblijne serie wydawnicze: Biblioteka zwojów (16 tomów), Apokryfy Starego Testamentu ( 6 tomów) oraz Teksty z Pustyni Judzkiej (4 tomy).
Kontakt: dr Zdzisław J. Kapera, The Enigma Press, ul. Podedworze 5; 32-031 Mogilany (Polska) e-mail: enigma@post.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Komentarz *

Avatar

Avatar użytkownika, wgrany podczas tworzenia komentarza.

Nazwa *

E-mail *

Witryna internetowa