Psalm niedzielny: Szabat – towarzysz Izraela w jego drodze

Psalm 92, fot. s. Amata J. Nowaszewska CSFN / Family News Service

Szabat jest dla Żydów czasem schronienia, ochrony i pocieszenia, a także dniem powrotu do Boga. Towarzyszy Izraelowi w jego duchowej wędrówce – pisze dr Thérèse M. Andrevon-Gottstein, francusko-izraelska teolog od 30 lat zaangażowana w dialog żydowsko-chrześcijański, w komentarzu dla Centrum Heschela KUL do Psalmu 92, czytanego w Kościele katolickim w niedzielę 2 marca.

Psalm 92 jest poświęcony Szabatowi. „Oznacza to, że był on recytowany w Świątyni w dzień Szabatu, a dziś pojawia się także kilka razy w liturgii szabatowej, która rozpoczyna się w piątek wieczorem” – wyjaśnia dr Andrevon-Gottstein. Już dwa pierwsze wersety psalmu („Pieśń na dzień Szabatu. Dobrze jest dziękować Panu i śpiewać imieniu Twemu, o Najwyższy”) pokazują „podniosłość Szabatu w judaizmie, który jest czymś więcej niż tylko dniem odpoczynku”.

Kto autorem psalmu? Dwie interpretacje

Na pytanie o autorstwo psalmu podaje się najczęściej dwie odpowiedzi. „Wiele psalmów zaczyna się od ‘mizmor le David’, co oznacza hymn nie na cześć Dawida, ale Dawida jako autora. Psalm 92 mógłby być zatem napisany przez sam Szabat, który jest uznawany za osobę w żydowskiej tradycji (tzw. Oblubienica Szabatu)” – wskazuje dr Thérèse M. Andrevon-Gottstein. „Psalm ten miałby zatem swoje źródło w samym Szabacie, który wychwala Boga, zaczynając od „dobrze” (‘tov’ po hebrajsku), co jest echem ‘to było dobre’ (tov) wypowiedzianego przez Boga w szósty wieczór dnia stworzenia” – dodaje.

Z drugiej strony, jak zaznacza dr Andrevon-Gottstein, „kilka midraszy (żydowskich komentarzy) nazywa Adama autorem Psalmu 92 (Vayikra rabbah 10, 5) w kontekście skruchy i wdzięczności wobec Szabatu”. Ponadto „midrasz komentujący Psalm 92 (Midrasz Szocher Tow, 92, 2) sugeruje, że Adam zgrzeszył w dniu swojego stworzenia, szóstego dnia, o jedenastej godzinie. Powinien więc zostać wydalony z Edenu o dwunastej godzinie, tuż przed rozpoczęciem Szabatu. – pisze dr Thérèse M. Andrevon-Gottstein, – Jednakże Szabat wstawiał się w imieniu Adama, aby nie został on oddalony z Edenu przed końcem Szabatu: ‘Jakże Pan świata mógłby ukarać kogoś w dniu mojej świętości?’. Z tego powodu Adam skomponował i zaśpiewał psalm na cześć Szabatu”.

Publikujemy pełny tekst komentarza:

„Pieśń na dzień Szabatu. Dobrze jest dziękować Panu i śpiewać imieniu Twemu, o Najwyższy” (Ps 92, 1-2).

Pierwszy wers naszego psalmu wskazuje, że jest on poświęcony Szabatowi. Oznacza to, że był on recytowany w Świątyni w dzień Szabatu, a dziś pojawia się także kilka razy w liturgii szabatowej, która rozpoczyna się w piątek wieczorem. W judaizmie tytuł psalmu jest zawsze recytowany i jest częścią pierwszego wersetu. Tytuł ten jest zatem przedmiotem różnych interpretacji, podobnie jak dalsze wersety. Duża liczba komentarzy dotyczących tytułu Psalmu 92 pokazuje podniosłość Szabatu w judaizmie, który jest czymś więcej niż tylko dniem odpoczynku.

Pierwsze pytanie, jakie nasuwa się komentatorom, to: „Kto skomponował ten psalm?”. Możliwych jest kilka odpowiedzi, biorąc pod uwagę, że jedna niekoniecznie wyklucza drugą, ale raczej wzmacnia podniosły wymiar Szabatu. Pierwsza odpowiedź wynika z dosłownego odczytania tekstu. W języku hebrajskim werset brzmi: „mismor szir le yom haszabbat”. „Le” oznacza „do, dla”, ale także „z, przez”. Na przykład wiele psalmów zaczyna się od „mizmor le David”, co oznacza hymn nie na cześć Dawida, ale Dawida jako autora. Psalm 92 mógłby być zatem napisany przez sam Szabat, który jest uznawany za osobę w żydowskiej tradycji (tzw. Oblubienica Szabatu). Również jedna z modlitw w sobotni poranek zaczyna się słowami : „To jest pieśń siódmego dnia kiedy Bóg ukończył swoje dzieło. Siódmy dzień śpiewa ‘mizmor szir’ …”, w formie czynnej. Psalm ten miałby zatem swoje źródło w samym Szabacie, który wychwala Boga, zaczynając od „dobrze” („tov” po hebrajsku), co jest echem „to było dobre” (tov) wypowiedzianego przez Boga w szósty wieczór dnia stworzenia.

Kilka midraszy (żydowskich komentarzy) nazywa Adama autorem Psalmu 92 (Vayikra rabbah 10, 5) w kontekście skruchy i wdzięczności wobec Szabatu. Rzeczywiście, midrasz komentujący Psalm 92 (Midrasz Szocher Tow, 92, 2) sugeruje, że Adam zgrzeszył w dniu swojego stworzenia, szóstego dnia, o jedenastej godzinie. Powinien więc zostać wydalony z Edenu o dwunastej godzinie, tuż przed rozpoczęciem Szabatu. Jednakże Szabat wstawiał się w imieniu Adama, aby nie został on oddalony z Edenu przed końcem Szabatu: „Jakże Pan świata mógłby ukarać kogoś w dniu mojej świętości?”. Z tego powodu Adam skomponował i zaśpiewał psalm na cześć Szabatu (werset 1). Ale Szabat powiedział do niego: „Mówisz do mnie psalmem? Ty i ja będziemy intonować pieśń na cześć Pana”, jak napisano „dobrze jest głosić…” (werset 2). Te liczne komentarze na temat naszego psalmu ukazują, że Szabat jest miejscem schronienia dla Żydów. Jest on ochroną, pocieszeniem oraz dniem powrotu do Boga. Szabat jest partnerem Izraela w jego drodze.

 

czytaj też: >>> Psalm niedzielny: Rahamim – czułość Ojca <<<