Rzecz o historyku żydowskim Józefie Flawiuszu, czyli między Jerozolimą a Rzymem

Znane paryskie wydawnictwo Éditions du Cerf opublikowało nową monografię pt. Rzymianie, Żydzi i Józef Flawiusz (Les Romains, les Juifs , et Flavius Josèphe), której autorem jest Étienne NODET, dominikanin i biblista, od 1977r. profesor w renomowanej Francuskiej Szkoły Biblijnej i Archeologicznej w Jerozolimie. Profesor Nodet (ur. 1944r.) jest znanym specjalistą historii wczesnego chrześcijaństwa i judaizmu (II w. przed.n. Ch. – I w. po n. Ch.) i jednym z najlepszych na świecie znawców życia i dzieł żydowskiego historyka z I wieku Józefa Flawiusza. Ten wybitny francuski biblista jest m.in. Kawalerem francuskiego Orderu Sztuki i Literatury (2005r.) i autorem licznych publikacji z biblistyki m.in Essai sur les origines du judaïsme (1992) ; Le Judaïsme à l’aube de l’ère chrétienne (1999) ; Flavius Josèphe : l’homme et l’historien (2000) ; Le Fils de Dieu. Procès de Jésus et évangiles (2002). Jego obecna publikacja dotyczy najbardziej znanego i kontrowersyjnego żydowskiego historyka z czasów Jezusa, Józefa Flawiusza, na tle dziejów biblijnego Izraela w czasach rodzącego się chrześcijaństwa i wczesnego imperium Rzymskiego. Warto przypomnieć kilka faktów z jego intrygującego życia … zdrajcy powstania żydowskiego i największego apologety religii dawnego Izraela!

Józef Flawiusz (hebr. Josef ben Matatia) był synem jerozolimskiego Kaplana. Urodził się w Jerozolimie w 37 roku, a w roku 64 przybył do Rzymu, gdzie przebywał trzy lata. Do Judei wrócił w roku 66, gdy wybuchło powstanie żydowskie przeciwko Rzymianom. Jozef przyłączył się do powstania i objął dowództwo nad powstańcami w Galilei, Ojczyźnie Jezusa, gdzie kierował obroną twierdzy Jotapata, ale w 67 roku, otoczony został wraz z grupą 41 żydowskich powstańców przez Rzymian. Woląc samobójstwo od niewoli, powstańcy zdecydowali zabijać się wzajemnie, aż nikt nie pozostanie przy życiu. Flawiusz nie chciał się zdecydować na taką nonsensowną śmierć i oddał się w ręce Rzymian i przeżył. Jest to tzw. problem Józefa Flawiusza i dlatego nie tylko wielu żydowskich historyków uważa go do dziś za zdrajcę Ojczyzny i religii mojżeszowej!

Po dwóch latach niewoli uwolnił go rzymski dowódca wojny żydowskiej Wespazjan, któremu Jozef przepowiedział cesarski tron w Rzymie! Jako jego nowy patron i cesarz Rzymu, Wespazjan nadal mu nazwisko Flavius i obdarzył go także obywatelstwem rzymskim. Po upadku Jerozolimy i Świątyni Żydów w 70 roku, Jozef Flawiusz poświęcił się wówczas całkowicie pracy literackiej pozostawiając cztery dzieła, które, oprócz Biblii, stanowią nieocenione źródła historyczne o religii, kulturze i historii biblijnego Izraela: Dzieje dawnego Izraela, Wojna żydowska, Autobiografia i Przeciw Apionowi. Niektórzy uważają, ze w ten właśnie sposób oddal to, co najlepsze „narodowi wybranemu”, Izraelowi w diasporze po upadku Świątyni w Jerozolimie! Data śmierci w Rzymie nie jest znana, ale Flawiusz żył jeszcze w 94 roku. Był trzykrotnie żonaty i miał dwóch synów: Justusa i Symonidesa. Flawiusz nigdy nie powrócił do ojczystej Judei po upadku Świątyni w Jerozolimie w 70 roku.

Jednak dla badan nad wczesnym chrześcijaństwem i Palestyna czasów Jezusa niebagatelne znaczenie ma fakt, ze w jego pracy „Dawne dzieje Izraela” we fragmencie zwanym Testimonium Flavianum (Świadectwo Flawiusza) wspomniano Jezusa, żyjącego za czasów Heroda Antypasa, syna Heroda Wielkiego. Znaczenie dzieła literackiego Flawiusza sprawiło, ze św. Hieronim nazywa żydowskiego historyka „greckim Liwiuszem”. Jak zauważa w przedmowie, profesor Mireille Hadas-Lebel z paryskiej Sorbony, mimo pewnych zastrzeżeń ze strony specjalistów, Étienne Nodet opowiada się za autentycznością tego zapisu Flawiusza o Jezusie, a lektura jego aktualnej pracy ukazuje w klarowny sposób historyczno-polityczne tło biblijnego Izraela w czasach początków chrześcijaństwa i upadku Świątyni w Jerozolimie. Wiedza także konieczna do zrozumienia momentu narodzin w Ziemi Świętej wczesnego chrześcijaństwa w okresie okupacji przez Cesarstwo Rzymskie w I wieku.

Książka przedstawia w czterech odsłonach dostępne dziś źródła historyczne i wnikliwie analizuje dzieła Flawiusza, jego literackiej ewolucji i znaczenie w świecie pogaństwa grecko-rzymskiego, a zatem staje się wiec nieodzownym narzędziem poznania źródeł naszej cywilizacji judeochrześcijańskiej. Z tych względów gorąco polecam lekturę książki profesora Nodet, która zadowoli nie tylko badaczy i studentów dziejów biblijnego Izraela, ale i wszystkich pragnących pogłębionej lektury Pisma Świętego.