Paraklet – trzy znaczenia greckiego słowa ukryte w Starym Testamencie

Centrum Heschela KUL / 14.05.2023

fot. Centrum Heschela KUL

Paraklet – słowo, które nie zostało przetłumaczone. Pojawia się w greckich tłumaczeniach Biblii hebrajskiej jeszcze sprzed czasów Jezusa i w aramejskim tłumaczeniu tekstu z I wieku. Kiedy więc pierwsi żydowscy uczniowie Chrystusa słyszeli słowo Paraklet, nie było ono im obce, ale sprawiało, że natychmiast jak symfonia rozbrzmiewały w nich wszystkie biblijne skojarzenia – o tym, jak rozumieć to greckie słowo w perspektywie Starego Testamentu i dlaczego w tłumaczeniach na różne języki pozostało ono w oryginale pisze w komentarzu dla Centrum Heschela KUL dr Faydra Shapiro, dyrektor Izraelskiego Centrum Relacji Żydowsko-Chrześcijańskich.

Choć oryginalny tekst Starego Testamentu napisany został w języku hebrajskim, jednakże słowo paraklet pojawia się już w greckim tłumaczeniu tekstu Biblii Hebrajskiej sprzed czasów Jezusa, a także w aramejskim tłumaczeniu tekstu hebrajskiego z I wieku.

„Warto zauważyć również – pisze dr Shapiro – że greckie słowo paraklet nie znika w judaizmie. W fascynujący sposób, znajdujemy je w późniejszej literaturze rabinicznej. Również dzisiaj, we współczesnym języku hebrajskim, nadal używamy tego greckiego słowa w Izraelu w odniesieniu do obrony prawnej”.

Publikujemy pełną treść komentarza na VI niedzielę wielkanocną:

Czytając Ewangelię na tę niedzielę jesteśmy skonfrontowani z dość dziwną sytuacją. W tłumaczeniach na różne języki: francuski, polski, angielski, znajdujemy jedno słowo, które nie jest tłumaczone: Paraklet.

Wydaje się, że dzieje się tak dlatego, że słowo to jest tak bogate, tak wieloaspektowe, że przetłumaczenie go tylko jednym wyrazem byłoby stratą i pominięciem wszystkich innych jego aspektów.

W Nowym Testamencie słowo paraklet – παράκλητος – występuje zaledwie kilka razy i pojawia się jedynie w Ewangelii Jana. Nasz fragment jest pierwszą wzmianką, w której Jezus obiecuje, że Bóg da swemu ludowi innego παράκλητος – parakleta.

Biblia hebrajska i jej tłumaczenia mogą nam pomóc w zrozumieniu niektórych fragmentów składających się na bogactwo i rolę tego słowa. Patrząc na oryginalny tekst Starego Testamentu, oczywiście tego wyrazu tam nie ma, ponieważ jest on napisany po hebrajsku. Jednakże w greckim tłumaczeniu tekstu hebrajskiego sprzed czasów Jezusa słowo to rzeczywiście pojawia się. Widzimy je także w aramejskim tłumaczeniu tekstu hebrajskiego z I wieku.

Co więc Stary Testament może nam powiedzieć o zadaniach Parakleta?

Pierwsza wzmianka dotyczy pocieszenia. Najlepszym przykładem jest cytat z Księgi Izajasza (Iz 40,1) – gdzie tekst Nachamu, nachamu ami po hebrajsku („Pocieszcie, pocieszcie mój lud”) został przetłumaczony na język grecki na długo przed Ewangeliami jako „Παρακαλεῖτε παρακαλεῖτε” – parakleite, parakleite. Widzimy to również na przykład w Księdze Hioba (Hi 16,1), gdzie Hiob wyraża rozczarowanie swoimi przyjaciółmi, ponieważ są tak marnymi pocieszycielami.

Drugą konotację można odnaleźć także w Księdze Hioba (Hi 16,20 i ponownie w Hi 33,23), gdzie aramejskie tłumaczenie hebrajskiego tekstu melitz to פְּרַקְלִיטָא – paraklita. Tutaj znaczenie słowa nie dotyczy pocieszenia, ale ukazuje osobę, rzecznika, który przemawia na korzyść oskarżonego i występuje w jego imieniu, „ogłaszając go prawym” przed Bogiem.

W końcu, znajdujemy trzecią konotację przez asocjację. Hebrajskie słowo melitz (które jest tłumaczone jako פְּרַקְלִיטָא w Księdze Hioba), w Księdze Rodzaju jest używane w znaczeniu „pośrednika” lub „tłumacza” pomiędzy Józefem a jego braćmi.

Kiedy więc pierwsi żydowscy uczniowie Jezusa słyszeli słowo Paraklet, nie było ono dla nich obce, ale raczej natychmiast rozbrzmiewały w nich jak symfonia wszystkie biblijne skojarzenia: głębokie pocieszenie w czasie opuszczenia; pośrednik, który stoi między ludźmi, pomagający pogłębić zrozumienie; ktoś, kto stoi obok orędując w twoim imieniu.

Warto zauważyć również, że greckie słowo paraklet nie znika w judaizmie. W fascynujący sposób, znajdujemy je w późniejszej literaturze rabinicznej. Również dzisiaj, we współczesnym języku hebrajskim, nadal używamy tego greckiego słowa w Izraelu w odniesieniu do obrony prawnej.

O Autorce

Dr Faydra Shapiro jest specjalistką od współczesnych relacji żydowsko-chrześcijańskich i dyrektorem Israel Center for Jewish-Christian Relations. Za swoją pierwszą publikację (2006) otrzymała National Jewish Book Award. Jej najnowsza książka, wspólnie z Gavinem d’Costą, to „Contemporary Catholic Approaches to the People, Land and State of Israel”. Dr Shapiro jest również wykładowcą w Philos Project i pracownikiem naukowym w Centrum Studiów nad Religiami w Tel Hai College w Izraelu.

Pierwsze przymierze Boga z Żydami jest nadal ważne >>>

Wybiórcze słuchanie Pisma – błąd uczniów z Emaus >>>

Miłosierdzie Boże wypisane na kartach Starego Testamentu >>>

Dlaczego po zmartwychwstaniu Jezus ukazał się najpierw kobietom? >>>

Pascha – święto wolności i wiary >>>

Im więcej wiemy o Passze, tym lepiej rozumiemy Ostatnią Wieczerzę >>>

Dlaczego Jezus pozwolił Łazarzowi umrzeć? >>>

Kto zgrzeszył: niewidomy czy jego rodzice? >>>

Jak siódmy mężczyzna w życiu Samarytanki odmienił jej życie? >>>

Kto przemienił się na Górze Tabor – uczniowie czy Jezus? >>>

Pustynia – błogosławieństwo czy przekleństwo? >>>

Centrum Heschela KUL: Nieporozumienia wokół zasady „oko za oko” >>>