Dobiega końca Chanuka – żydowskie święto świateł

Pączki sufganijot, fot. wikimedia, CCO

Chanuka nazywana też świętem świateł. To jedno z najważniejszych i najradośniejszych świąt judaizmu. Chanuka rozpoczęła się 28 listopada i kończy się w poniedziałek 6 grudnia. Ważnym elementem jest chanukija, czyli świecznik, na którym codziennie wieczorem zapala się kolejne świece. Istotę tego czasu przybliża w rozmowie z Family News Service Monika Krawczyk, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie.

28 listopada wieczorem rozpoczęła się Chanuka, żydowskie święto świateł. Jest ono upamiętnieniem zwycięstwa Machabeuszy nad Grekami. Wojska greckie zdobyły Jerozolimę, ale ich władca Antioch IV zabronił sprawowania żydowskich obrzędów, a niestosujących się do nakazu, polecił surowo ukarać. Władca ustanowił w świątyni kult bóstw hellenistycznych. Żydzi pokonali najeźdźców w grudniu 164 r. p.n.e.

– Podczas poświęcenia Świątyni Jerozolimskiej wydarzył się cud. Kiedy szukano przedmiotów rytualnie czystych, potrzebnych do odtworzenia świątynnych rytuałów, znaleziono garnuszek oliwy. Używano jej jako paliwa do świec. Była tam jednodniowa porcja, która jednak wystarczyła na osiem dni. Był to ewidentny cud, który zinterpretowano jako Bożą interwencję i akceptację oczyszczonej Świątyni – mówi w rozmowie z Family News Service Monika Krawczyk, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Święto świateł

W kalendarzu żydowskim Chanuka rozpoczyna się zawsze 25. dnia miesiąca kislew. Natomiast w  kalendarzu gregoriańskim jej obchody przypadają od listopada do grudnia. Często nazywana jest „świętem świateł”, jest jednym z najradośniejszych świąt żydowskich. Przez osiem kolejnych dni zapalane są świece.

– W Świątyni Jerozolimskiej znajdowały się przedmioty, które z punktu widzenia rytualnego uważano za ważne. Jednym z nich był świecznik zwany menorą, który był używany nie tylko jako oświetlenie świątyni, ale również symbolizował dwanaście plemion Izraela – tłumaczy w rozmowie z Family News Service Monika Krawczyk, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Światło w judaizmie jest czymś istotnym. – Symbolizuje obecność Boga w życiu człowieka. Oliwa w świecy zapewnia jej płomień, podobnie w człowieku – jego płomieniem jest jego dusza – wyjaśnia Monika Krawczyk.

 Potrawy na oleju, czas dla rodziny i dbałość o tradycje

Chanuka to nie tylko festiwal światła. Podczas świąt spożywane są określone potrawy.

-Są to potrawy smażone w oleju. W naszej części geograficznej są to placki ziemniaczane, pączki, a także inne słodycze. Żydzi, którzy mieszkają w innych regionach świata mają również swoje specjalne potrawy – dodaje dyrektor ŻIH.

Podczas świąt przygotowuje się także specjalne monety czekoladowe, które owija się w złotą i srebrną folię. Są one przysmakiem, szczególnie jeśli chodzi o dzieci.

Chanuka to czas spędzany z najbliższymi. -Ważne są wartości rodzinne, w tym czasie należy cieszyć się bliskością rodziny, znajomych i przyjaciół. To wreszcie wspomnienie tego, że o tej porze roku wydarzył się cud i wiara w to, że takie cuda mogą się dziać także teraz, dzięki Bożej interwencji – podkreśla Monika Krawczyk.

Podczas Chanuki dzieci otrzymują prezenty. Zdarza się, że rodzice wręczają pociechom upominki jeszcze pierwszego dnia, inni rozkładają przyjemność obdarowywania na osiem kolejnych dni.

Oprócz tego, najmłodsi cieszą się zabawą tradycyjnym czworobocznym bączkiem, zwanym „drajdel”. Puszczają zabawkę w ruch. Bączek zatrzymując się wskazuje czy i co dziecko wygrało. Do wyboru są cukierki, ciastka lub monety.

Na każdej z czterech ścianek bączka znajduje się jedna hebrajska litera: n (nun), g (gimel), h (hej), f (szin). Razem tworzą one akrostych, który jest skrótem hebrajskiego zdania: „nes gadol haja szam” („wielki cud zdarzył się tam”).

Warto wspomnieć, że wraz z powstaniem Państwa Izrael zmieniła się jedna litera na izraelskich bączkach, i akrostych ma obecnie postać: „Wielki cud zdarzył się tu w Izraelu”. W ten sposób ta dziecinna zabawa oddaje przewodnią myśl święta – pamięć o cudzie chanukowym.

– Każdy dzień podczas Chanuki jest dniem świątecznym, to doskonała okazja, aby wspierać się wzajemnie i przebywać w gronie bliskich i z nimi celebrować ten wyjątkowy okres – dodaje Monika Krawczyk.