149 lat temu upadła Komuna Parsyka, w której uczestniczyło ok. 170 Polaków

Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1449348

28 maja 1871 r. upadła Komuna Paryska i zakończyły się walki na ulicach Paryża, w których brali udział m.in. Jarosław Dąbrowski (naczelny wódz wojsk komuny, zginął w wyniku walk) i Walery Antoni Wróblewski. Łącznie uczestniczyło ok. 170 Polaków — emigrantów, radykalnych demokratów, przeważnie byłych powstańców styczniowych; wielu zajmowało odpowiedzialne stanowiska wojskowe.

Komuna wywołana była trudną sytuacją materialną i radykalizacją nastrojów społecznych z powodu przegranej wojny francusko-pruskiej 1870–71 oraz warunków kapitulacji, przyjętych przez rząd A. Thiersa; Została proklamowana 18 III, po ewakuacji rządu i wycofaniu wojska z Paryża oblężonego przez Prusaków, jej kierownictwo objął KC Gwardii Narodowej; po wyborach 26 III utworzono rząd Komuny Paryskiej — Radę Komuny; najważniejsze akty prawne Komuny Paryskiej dotyczyły m.in. rozdziału Kościoła (którego majątek znacjonalizowano) od państwa, obieralności i usuwalności urzędników, powszechnego, bezpłatnego i laickiego nauczania oraz reform społecznych (częściowa nacjonalizacja zakładów produkcyjnych, ochrona pracy i płac, ustanowienie okręgowych biur pośrednictwa pracy).

2 IV wojska rządowe wkroczyły na przedmieścia Paryża; w maju przewagę we władzach Komuny Paryskiej uzyskali zwolennicy terroru: podpalono budynki publiczne i rozstrzelano zakładników (m.in. arcybiskupa Paryża G. Darboya); wojska rządowe przystąpiły wówczas do ofensywy i pomimo zaciętej obrony 28 V opanowały miasto; w walkach ulicznych i egzekucjach zginęło ok. 20 tysięcy komunardów i mieszkańców Paryża, oraz ok. 2 tysiące żołnierzy; nastąpiły aresztowania i represje; do 1876 utrzymano stan oblężenia Paryża, przywracając mu funkcję stolicy dopiero 1879. Komuna Paryska miała duży wpływ na dalszy rozwój ruchu robotniczego; zapoczątkowana przez nią ochrona pracy i opieka socjalna zostały wpisane w końcu XIX w. do programów wszystkich ówczesnych partii robotniczych; do tradycji Komuny Paryskiej odwoływały się, ukształtowane na początku XX w.: pragmatyczny socjaldemokratyzm oraz rewolucyjny komunizm (Marks, Lenin, bolszewicy w okresie rewolucji październikowej i w pierwszym okresie tworzenia nowego ustroju w ZSRR). Główni przywódcy i działacze Komuny Paryskiej: L.Ch. Delescluze, E. Vaillant, G.P. Cluseret, L. Rossel, B. Malon, G. Flourens, L.E. Varlin, R. Rigault.

W Komunie Paryskiej brało udział ok. 170 Polaków — emigrantów, radykalnych demokratów, przeważnie byłych powstańców styczniowych; wielu zajmowało odpowiedzialne stanowiska wojskowe, np.: J. Dąbrowski, W. Wróblewski oraz A. Okołowicz, M. Rogowski, W. Rożałowski, T. Dąbrowski i R. Czarnowski. W okresie tłumienia Komuny Paryskiej Polacy, podejrzani o udział w niej, padali ofiarami terroru; części z nich udało się zbiec do Wielkiej Brytanii i Szwajcarii.

Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/