Polacy i Francuzi w historii papiestwa

fot. Pixabay.com

13 marca przypada szósta rocznica wyboru kard. Jorge Mario Bergoglio na papieża. Franciszek jest jak wiemy pierwszym biskupem Rzymu z Ameryki Południowej. A jak to było z Polakami i Francuzami na papieskim tronie? Czy Jan Paweł II to na pewno jedyny Polak wśród papieży?

Dominacja papieży z Włoch przez kilka wieków była niepodważalna. Od 1522 r. do 1978 r. to właśnie przedstawiciele tej nacji zasiadali na Piotrowym tronie. Wiemy doskonale, że tę serię przerwał nie kto inny jak Karol Wojtyła, wybrany na papieża Jana Pawła II. Jeśli jednak dobrze poszperamy w odmętach historii, doszukamy się przynajmniej jeszcze jednego wątku polskiego w historii papiestwa. Czy ma on racjonalne podstawy, o tym poniżej.

Pius X – papież (prawie) Polak?

Janowi Pawłowi II nie będziemy tutaj poświęcać osobnych zdań, gdyż na jego temat napisano i powiedziano już bardzo wiele. Kwestia związków Piusa X z Polską jest jednak zdecydowanie mniej znana.

Szczególnie na Śląsku dość powszechnie powiadano, jakoby na początku XIX w. wyemigrował do Włoch niejaki Jan Krawiec, pochodzący z okolic Opola, który osiadł w Riese i przybrał nowe imię i nazwisko – Giovanni Sarto (sarto to po włosku krawiec). Tam miał się urodzić Giuseppe Melchiorre Sarto, przyszły papież Puis X urzędujący w latach 1903-1914. Przez wiele lat pogłoski o polskim pochodzeniu papieża Piusa X zdawały się mieć oparcie w historii. Jak to jednak czasami bywa, pobożne życzenia i opowiadania na poły legendarne, choć mocno osadzone w powszechnej świadomości, nie mają potwierdzenia w faktach.

Czy Pius X był z pochodzenia Polakiem? Do takich informacji dotarł irlandzki ksiądz M.B. Martin http://t.co/9AFeJmjpFB #Papież

— Stacja7.pl (@Stacja7pl) August 21, 2013

Tak też było niestety z genealogią Piusa X, którą kilka lat temu gruntownie przebadano. Dokonali tego w Opolu historycy z Polski i Włoch. Pomimo szczerych chęci znalezienia dowodów potwierdzających opolskie korzenie papieża, nie udało się znaleźć niczego, co by za tym przemawiało. Wręcz przeciwnie, udało się ustalić, że wśród przodków papieża byli Włosi, nie znaleziono tam ani jednego Polaka.

Pius X jest świętym Kościoła katolickiego.

Pozostaje nam zatem duma z pontyfikatu Jana Pawła II i oczekiwanie na nowego papieża Polaka. Chyba, że komuś uda się jeszcze wygrzebać z papieskich życiorysów polskie poszlaki…

Papieże znad Sekwany

Nasuwa się też pytanie: a ilu Francuzów urzędowało w Watykanie? Wiemy, że chcąc to ustalić, musimy poszukać wśród papieży sprzed 1522 r.

Ale zacznijmy od początku. Właściwie przez całe pierwsze 1000 lat chrześcijaństwa próżno szukać Francuza w poczcie papieży. Oczywiście przez większość tego tysiąclecia Francja nie istniała, ale nie znajdziemy w tym czasie papieży, którzy urodziliby się na terenie obecnej Francji.

Pierwszym okazał się Sylwester II, który choć rządził krótko (999-1003), jego pontyfikat przypadł na znaczący moment historii – przełom tysiącleci. To on był papieżem, gdy w Polsce miał miejsce słynny zjazd gnieźnieński z 1000 r. Również on przeprowadził kanonizację św. Wojciecha i ustanowił jego przyrodniego brata, Radzima Gaudentego, pierwszym arcybiskupem Gniezna. Cechą charakterystyczną Sylwestra II była rozległa wiedza. Dodajmy, że 31 grudnia Kościół wspomina w liturgii papieża Sylwestra I, nie II.

Następnym francuskim papieżem był prawdopodobnie Leon IX (1049-1054). Urodził się w Eguisheim (obecnie departament Górny Ren). Zasłynął z wielkiej pokory, gdyż wszedł do Rzymu boso.

Kolejnym Francuzem-biskupem Rzymu był Stefan IX (1057-1058) pochodzący z Lotaryngii, wówczas należącej do Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Do głównych zadań, jakich się podjął, należało podniesienie poziomu moralnego wśród kleru i wydanie zakazu zawierania małżeństw między krewnymi. W podejmowaniu decyzji politycznych pomagali mu sławni doradcy. Jego następca, Mikołaj II (1058-1061), pochodził z Chevron. To on zdecydował, że wyboru papieża mogą podejmować się tylko kardynałowie.

Bodaj najbardziej znanym z dotychczas przywołanych francuskich papieży był Urban II (1088-1099). Urodził się w Châtillon-sur-Marne. Jego najsłynniejszą inicjatywą było ogłoszenie krucjat na sławetnym synodzie w Clermont w 1095 r. To on ogłosił również tzw. “pokój Boży”, czyli czas rozejmu walk, kiedy zajmowano się pochówkiem poległych w boju.

Kalikst II (1119-1124) był synem hrabiego Burgundii. To za jego rządów zaistniał tzw. układ w Wormacji z 1122 r., na mocy którego prawo do mianowania biskupów miał papież.

Urban IV (1261-1264) i Klemens IV (1265-1268) to także Francuzi. Pierwszy z nich, urodzony w Troyes, ustanowił Święto Bożego Ciała 60 dni po Wielkanocy i wprowadził do dokumentów numerację. Drugi pochodził z Saint-Gilles.

Innocenty V (1276) przyszedł na świat w Tarentaise. Zainicjował i przeprowadził chrystianizację Mongolii.

Francuzem był również Marcin IV (1281-1285).

Lata 1309-1377 to okres tzw. niewoli awiniońskiej. Wskutek konfliktu pomiędzy królem Francji Filipem Pięknym i papieżem Bonifacym VIII siedziba papiestwa została przeniesiona do Awinionu. W średniowiecznym sporze o prymat władzy nad Europą pomiędzy cesarstwem i papiestwem w tym czasie dość zdecydowaną przewagę zyskał cesarz. Papieże rezydujący we Francji byli w pewnym stopniu uzależnieni od władzy świeckiej. Wszyscy byli Francuzami: Klemens V, Jan XXII, Benedykt XII, Klemens VI, Innocenty VI i Urban V. Ostatni z nich, Grzegorz XI, na powrót przeniósł stolicę papiestwa do Rzymu. Francuscy możni nie do końca jednak uznawali papieży rzymskich i przez pewien czas we Francji rezydowali tzw. antypapieże. Dopiero w 1417 r. udało się załagodzić spór i odtąd jedynie słusznie wybrany papież przebywał w Rzymie.

Okazało się, że ostatnim do tej pory francuskim papieżem był właśnie Grzegorz XI. A zatem, podsumowując, podkreślmy, że w Watykanie dotychczas rezydowało przynajmniej 17 papieży znad Sekwany. Oczywiście gdybyśmy zapewne wnikliwie wgryzali się w życiorysy innych papieży, może doszukalibyśmy się jeszcze jakichś powiązań z Francją. Trzeba też zaznaczyć, że niektóre krainy, które obecnie leżą we Francji, niegdyś znajdowały się poza jej granicami, np. Lotaryngia.

Polacy i Francuzi papieżami – 17:1 dla Francji

Pół żartem pół serio możemy powiedzieć, że Francuzi biją Polaków pod względem liczby swoich przedstawicieli w Watykanie. Gdybyśmy nawet naciągnęli nieco narodowość Piusa X i uznali go za prawie Polaka, niewiele to zmieni.

Nie ujmując niczego francuskim papieżom to jednak Polak, choć jeden, był nader wyjątkowy. I to on często określany jest jako wielki. To daje do myślenia.

W tamtym roku przeprowadzono badanie wśród Francuzów na temat popularności papieży w tym kraju. I co się okazało? Otóż najbardziej lubianym papieżem wśród obywateli Francji został wybrany Jan Paweł II. Na drugim miejscu uplasował się Franciszek, a na trzecim Jan XXIII.

 

W tekście wykorzystano informacje zaczerpnięte z: archidiecezja.lodz.pl, dziennikpolski24.pl, polskieradio.pl, niezalezna.pl